ΑΠΟΚΡΙΕΣ
ΠΗΓΗ: https://thisisus.gr/ethima-ths-apokrias-sthn-ellada/
Έθιμα ελληνικά ΚΛΙΚ
Η Αποκριά έχει τις ρίζες της πολύ βαθιά στο παρελθόν. Οι αρχαίοι
Έλληνες είχαν γιορτές αφιερωμένες στο θεό
Διόνυσο.
Ο Διόνυσος ήταν ο θεός της βλάστησης, του κρασιού, του γλεντιού και
της ξενοιασιάς. Σε εκείνες τις γιορτές οι άνθρωποι ντύνονταν με περίεργες και
αστείες στολές. Φορούσαν δέρματα και μάσκες ζώων και κρεμούσαν πάνω τους πολλά
κουδούνια. Έπιναν κρασί, χόρευαν γύρω από φωτιές και γλεντούσαν.
Οι μεταμφιέσεις γίνονταν για να προκαλέσουν
γέλιο και για να κάνουν αστεία ο ένας στον άλλο. Μεταμφιέζονταν ακόμη και για
να μην τους αναγνωρίζουν, όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν στον αρχηγό τους,
επειδή δεν τους κυβερνούσε καλά και δίκαια.
Ο χορός είχε κι άλλο σκοπό εκτός από τη
διασκέδαση. Χτυπούσαν με τα πόδια τη γη
και της ζητούσαν να δώσει πλούσιους καρπούς.
Τις φωτιές τις άναβαν για να διώχνουν
μακριά τους εχθρούς των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών και για να φωτίσουν την καινούρια αρχή που
φέρνει η Άνοιξη, καθώς φεύγει ο Χειμώνας.
Το φαγοπότι γινόταν επίσης για καλή αρχή και για να μη
λείψει τίποτα και την υπόλοιπη χρονιά
Ανοίγει το Τριώδιο*. Ακολουθούν τρεις χαρούμενες εβδομάδες
Αποκριάς μέχρι τη Μεγάλη Σαρακοστή!
Η λέξη Αποκριά ή Καρναβάλι (λατινική
προέλευση) σημαίνει αποχή από το κρέας. Πράγματι οι άνθρωποι σταματούν να τρώνε
κρέας αλλά μόνο την Τρίτη εβδομάδα της Αποκριάς.
Σε παλιότερους καιρούς την πρώτη εβδομάδα, την Προφωνή, έβγαιναν
στους δρόμους με ταμπούρλα και διαλαλούσαν την αρχή της Αποκριάς. Αυτό γινόταν για
να φροντίσουν όλοι οι νοικοκυραίοι να προμηθευτούν τα απαραίτητα για την γιορτή
(δηλαδή κρέας και κρασί).
Την δεύτερη εβδομάδα, την Κρεατινή, τρώμε κρέας. Την Πέμπτη της εβδομάδας αυτής, που την λέμε
και Τσικνοπέμπτη, μπαίνουμε για τα
καλά στις Αποκριές ( μασκαρέματα, χοροί, γλέντια, κέφι και παιχνίδια…). Την
ονομάζουμε Τσικνοπέμπτη, γιατί αυτή
τη μέρα ο καθένας «θα τσικνίσει τη γωνιά
του». Θα ψήσει δηλαδή κρέας (χοιρινό) κι από τη μυρωδιά του (τσίκνα) θα
μοσχοβολήσει όλο το σπίτι και η γειτονιά.
Την τρίτη εβδομάδα, την Τυρινή ή αλλιώς Μακαρονού,
σταματάμε να τρώμε κρέας. Τρώμε κυρίως αυγά, τυρόπιτες, γαλατόπιτες, γιαούρτι,
μακαρόνια, αγριόχορτα κτλ. Η τρίτη εβδομάδα είναι και η πιο ξέφρενη από την άποψη της διασκέδασης.
Για αυτό το λόγο και η τελευταία Κυριακή της Τυρινής είναι η Τρανή Αποκριά.
Μικροί και μεγάλοι μεταμφιεσμένοι
κοροϊδεύουν πρόσωπα και γεγονότα. Οι μασκαράδες τριγυρνούν όλη μέρα και νύχτα,
χορεύουν, αστειεύονται και τραγουδούν. Το βράδυ συγκεντρώνονται στην κεντρική
πλατεία κάθε τόπου και καίνε τον Καρνάβαλο.
Ο Καρνάβαλος είναι μια κούκλα που συμβολίζει συνήθως καθετί κακό του χρόνου,
που πέρασε. Με το κάψιμό του κάνουν οι άνθρωποι νέα αρχή.
Το έθιμο του Καρνάβαλου διαφέρει από τόπο
σε τόπο.
*Τριώδιο
λέγεται το λειτουργικό βιβλίο που χρησιμοποιείται στην Εκκλησία μας τις δέκα
εβδομάδες πριν από το Πάσχα. Έχει τρεις ωδές (τρι – ώδιο)
Έθιμα ελληνικά ΚΛΙΚ
ΠΗΓΗ: thisisus.gr/ethima
Διαβάζουμε το βιβλίο που έφτιαξε η Τάνια Μάνεση Κούρου
Οι χρυσές σερπαντίνες του Ευγένιου Τριβιζά ΚΛΙΚ
Αν δεν χορέψετε μαζί με τη Νίτα δεν θα βρει το δρόμο!
Ο Παλιάτσος - Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου, Δήμητρα Ζαχαρίου Μουσική: Νότης Μαυρουδής Στίχοι: Μέλπω Ζαρόκωστα Από το δίσκο: Χάρτινο καράβι Ένας παλιάτσος είμαι εγώ καλή σας μέρα. Ξέρω να κλαίω, να γελάω, να πονώ ξέρω να λέω την αλήθεια πέρα ως πέρα γι' αυτό μπορώ να σας το πω. Τραγούδι λέω δυνατά ν' ακούσουν όλα τα παιδιά ν' ακούσει η πολιτεία κι απ' το τραγούδι μου αυτό παλιάτσοι άλλοι εκατό να βγουν στην κοινωνία. Κι έτσι όλοι μαζί κι αντάμα να τραγουδάμε τα δίκια της ζωής να τραγουδάς κι εσύ απ' την πλατεία να μάθεις φίλε μου σωστά να ζεις. Τραγούδι λέω δυνατά ν' ακούσουν όλα τα παιδιά ν' ακούσει η πολιτεία. Κι απ' το τραγούδι μου αυτό παλιάτσοι άλλοι εκατό να βγουν στην κοινωνία Ένας παλιάτσος είμαι εγώ καλή σας μέρα.
Και επειδή το υποσχέθηκα ...
Το καρναβάλι της βενετίας!
Πρώτα ας πάρουμε μια γεύση....
Καρναβάλι, Μάσκες και Κομέντια ντελ Άρτε
Λένε πως η πρώτη μάσκα εμφανίστηκε στα σκοτεινά υγρά κανάλια της Βενετίας κάποια νύχτα του 1200. Ήταν λευκή και χωρίς χαρακτηριστικά.
Πέρασαν 500 ολόκληρα χρόνια για να πάρει πλέον σχήματα, χρώματα, χαρακτήρες και ρόλους στη ζωή και στην τέχνη, τη μέρα και τη νύχτα, στα φανερά και στα κρυφά, για πλούσιους και φτωχούς, για άρχοντες και για υπηρέτες.
Κι έγινε συνήθεια ώστε κάποιες εποχές του χρόνου κυκλοφορούσαν παντού μασκοφόροι και δεν ξεχώριζε ούτε η ταυτότητα αλλά ούτε η κοινωνική τους θέση.
Ο Καζανόβας (από τον γνωστό γόη), ο Γάτος, Η Βενετσιάνα Αρχόντισσα του 15ου αιώνα με τα βαριά κοσμήματα και τις υπερβολικές κομμώσεις, το Λιοντάρι σήμα κατατεθέν της Δημοκρατίας και όλες οι εκφράσεις της φαντασίας γλιστρούσαν στα ήρεμα, σκοτεινά κανάλια, επιδιδόμενοι σε απλές κι πιο σύνθετες ασχολίες, λέγοντας ελεύθερα τι πίστευαν και τι ήθελαν, αφού κανείς δε μπορούσε να τους κρίνει και τίποτα να τους στιγματίσει.
Ιδιαίτερη μορφή εκείνη του Γιατρού της Πανούκλας, μονόχρωμη συνήθως και με πολύ χοντρή και μακριά μύτη σαν ράμφος, ήταν ίσως η μόνη από τις μάσκες που είχε πρακτική σημασία και χρησιμότητα: όταν ο γιατρός επισκεπτόταν του ασθενείς έβαζε μέσα στο κενό του ράμφους υφάσματα ποτισμένα με φάρμακα, ώστε να προστατεύεται από την επιδημία.
Η Βενετία σήμερα είναι γεμάτη από εκατοντάδες μαγαζιά που πωλούν μάσκες. Στην πλειονότητά τους πρόκειται για γύψινες μάσκες με ευφάνταστα σχέδια και χρώματα που παράγονται βιομηχανικά και μαζικά για τους τουρίστες. Υπάρχουν ακόμη σήμερα εργαστήρια που φτιάχνουν χειροποίητες μάσκες όπως γινόταν τον καιρό εκείνο.
Οι μάσκες της Κομέντια ντελ ΄Αρτε
Στις αρχές του 16ου αιώνα στην Ιταλία εμφανίζεται μια πλειάδα συγγραφέων με λόγια παιδεία. Το έργο τους όμως δεν είχε ιδιαίτερες λογοτεχνικές και σκηνικές αξιώσεις γι αυτό και η πορεία που διέγραψαν δεν υπήρξε λαμπρή. Ωστόσο έμεινε στην ιστορία ως Comedia erudia (Λόγια Κωμωδία) η οποία θ' αποτελέσει τον καμβά της Commedia dell' arte, της αυτοσχέδιας δηλαδή κωμωδίας επαγγελματιών θεατρίνων, που διαφέρει ως προς τη Λόγια στο ότι η δεύτερη είναι έργο επώνυμων συγγραφέων.
Πώς γεννιέται η Κομέντια ντελ άρτε; Πολλοί ερασιτέχνες μίμοι αναπτύσσοντας την πλούσια παράδοση του λαϊκού θεάτρου αρχίζουν να ψυχαγωγούν τον κόσμο στα πανηγύρια, στους γάμους και κυρίως στο καρναβάλι με αυτοσχέδιες σκηνές εμπνευσμένες από παραστάσεις που είχαν δει στο παρελθόν. Ορισμένα πρόσωπα από τις προηγούμενες λόγιες κωμωδίες, όπως πονηροί δούλοι, τείνουν με την πάροδο του χρόνου ν' αποκοπούν από τα κείμενα και ν' αποκτήσουν αυτοτελή θεατρική οντότητα, την οποία το κοινό επευφημούσε.
Έτσι γεννήθηκε ο Αρλεκίνος, ο παμπόνηρος υπηρέτης, ευρηματικός και σβέλτος, αρχιτέκτονας του γρήγορου κόλπου. Ο γέρος έμπορος Πανταλόνε, πατέρας ή σύζυγος νεαρής γυναίκας, τσιγκούνης και γκρινιάρης, εύκολο θύμα του υπηρέτη. Ο Ντοντόρος, γέρος σοφολογιότατος, που μιλά μια εξεζητημένη μεικτή γλώσσα με πολλά λατινικά ρητά και με τη δράση του διακωμωδεί τις ακρότητες της ανθρωπιστικής παιδείας. Ο Καπετάνιος, ψευτοπαλικαράς και θρασύδειλος, φαφλατάς κι υπερφίαλος. Ο Μπριγκέλας, υπηρέτης ψεύτης και βραδύνους, κλέβει πορτοφόλια κι άλλα τιμαλφή των κυριών.
Η έμπιστη υπηρέτρια Ροζέτα ή Κολομπίνα, πάντα σε αντίθεση με τη φαντασμένη κυρά της.
Οι επαγγελματίες θεατρίνοι της Commedia dell' arte ως "improvisatori" (improvvisare =αυτοσχεδιάζω, ετοιμάζω επι τόπου) δεν αποστήθιζαν -όπως άλλωστε κι οι ερασιτέχνες μίμοι- ένα έργο, είχαν όμως ως βάση το σκηνάριο, ένα προσχέδιο πλοκής και σύμφωνα μ' αυτό αυτοσχεδίαζαν την τροπή που θα έδιναν στη δράση. Το είχαν τοιχοκολλημένο στα παρασκήνια και το συμβουλεύονταν πριν από την έξοδό τους στη σκηνή.
"Στοιχεία Θεατρολογίας" του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
