Οργάνωση κοινωνικής και πολιτικής  ζωής

Χρειαζόμαστε κανόνες;

Περιφερειακές Ενότητες

Πώς γίνονται οι εκλογές;

«Και μόνο εμείς κάνουμε άφοβα το καλό στον ένα και στον άλλον, πιο πολύ γιατί έχουμε την πίστη πως είμαστε άνθρωποι λεύτεροι παρά γιατί λογαριάζουμε το συμφέρον μας». (Θουκυδίδης )

Κεφάλαιο 10

 

Κεφάλαιο 10

Οι αγώνες των Σουλιωτών

Το μάθημα στο βιβλίο 

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία

Παρουσίαση από Α. Μελιόπουλο

Ο χορός του Ζαλόγγου είναι ένα περιστατικό που συνέβη 18 χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση του 1821, περί το τέλος του Δεκεμβρίου του 1803 (παλαιό ημερολόγιο), στη κορυφή του όρους Ζάλογγο, ο οποίος και κατέληξε «εν χορώ» σε μια ομαδική απελπισμένη βρεφοκτονία και αυτοκτονία ορεσίβιων γυναικών της περιοχής Σουλίου.

Το γεγονός αυτό ανάγεται στις μάχες που έδωσαν τα εκστρατευτικά σώματα του Αλή Πασά όταν αποφάσισε να καταστείλει τους Σουλιώτες που δρούσαν σε περιοχές του Πασαληκίου των Ιωαννίνων. Κατά τις τελευταίες εκείνες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, τέταρτες κατά σειρά, όταν περικυκλώθηκαν κάποια εναπομείναντα εκεί γυναικόπαιδα των Σουλιωτών, που είχαν καταφύγει στο υφιστάμενο ομώνυμο μοναστήρι, Μονή του Ζαλόγγου, που προκειμένου να μην υποστούν την αιχμαλωσία και άλλους εξευτελισμούς, αποφάσισαν να ριφθούν σε παρακείμενο γκρεμό, (φαράγγι),μαζί με τα βρέφη που κρατούσαν στην αγκαλιά τους.

Εκείνη την εποχή ο εξευτελισμός των γυναικών από τον Αλή Πασά ήταν  μέσο αντιμετώπισης των Σουλιωτών. Ένας από τους τρόπους εξευτελισμού ήταν και η πώληση των γυναικών ως σκλάβων, σε εποχή που το εμπόριο λευκών σκλάβων μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν νόμιμο και καταργήθηκε με φιρμάνι μόλις το 1830.

 Οι εκστρατείες του Αλή Πασά

1η εκστρατεία - 1789

Έτσι τον ίδιο χρόνο την Άνοιξη του 1789, ο Αλή Πασάς εκστρατεύει κατά των Σουλιωτών με 10.000 Τουρκαλβανούς. Η εκστρατεία αυτή κράτησε τέσσερις μήνες, οι δε Σουλιώτες επέδειξαν μοναδική δύναμη αντίστασης και εξαιρετική πολεμική ικανότητα με συνέπεια  η εκστρατεία αυτή να λήξει άδοξα.

2η εκστρατεία - 1792

Ο Αλή Πασάς επιχειρεί δεύτερη εκστρατεία κατά των Σουλιωτών με δύναμη 10.000 Τουλκαλβανών, που και αυτή υπήρξε ατυχής.

3η εκστρατεία - 1803

Η 3η εκστρατεία του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών ξεκίνησε στην πραγματικότητα το 1800.
 Οι Σουλιώτες κέρδιζαν όλες τις αποφασιστικές μάχες, όμως ο Αλή Πασάς έχτιζε κάστρα στα γειτονικά χωριά για μακροχρόνια πολιορκία. Οι Σουλιώτες έκαναν τότε εκκλήσεις για βοήθεια στη Γαλλία και τη Ρωσία, που όμως δεν τελεσφόρησαν. Επακολούθησαν και νέες μάχες πολύ πιο σκληρές, με τελευταία στις 7 Δεκεμβρίου.  Στις 16 Δεκεμβρίου οι Σουλιώτες χωρίζονται σε τρεις φάλαγγες όπου και αναχώρησαν για τις ακτές της Ηπείρου.
Η πρώτη φάλαγγα υπό τον Φώτο Τζαβέλλα , έφθασε χωρίς καμία απώλεια στην Πάργα, που βρισκόταν υπό ρωσικό έλεγχο, και από εκεί πέρασε στην Κέρκυρα.
Η δεύτερη φάλαγγα υπό τους Κίτσο Μπότσαρη και Κουτσονίκα χτυπήθηκε στο Ζάλογγο, 16 Δεκεμβρίου του 1803, όπου και ακολούθησε μια απέλπιδα μάχη.

Η τρίτη φάλαγγα υπό τους Μποτσαραίους έφθασε στο Βουργαρέλι και  από εκεί αναχώρησαν τον Ιανουάριο, προς τα Άγραφα,  Τελικά στις 4 Απριλίου (1804) οι Τούρκοι περικυκλώνουν την περιοχή και ακολουθεί η περίφημη μάχη του Σέλτσου κατά την οποία πολλοί Σουλιώτες σφαγιάστηκαν.
 Όταν οι Σουλιώτες έφυγαν ένας γέρος μοναχός, ο καλόγερος Σαμουήλ, κλείστηκε σε ένα οχυρό μοναστήρι σε μια απόκρημνη βουνοκορφή, στο Κούγκι. και περίμενε το στρατό του Αλή Πασά να πάρει τα πολεμοφόδια. Όταν τους έδειξε την μπαρουταποθήκη αμέσως πέταξε ένα αναμμένο κερί στα βαρέλια.  Η φονικη έκρηξη που έγινε τίναξε τους Τούρκους, τον Σαμουήλ και το μοναστήρι στον αέρα.

Οι Σουλιώτισσες
από Ary Scheffer (1827)

 Κεφάλαιο 9

Τα κυριότερα επαναστατικά κινήματα

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία

Με την ονομασία Ναυμαχία της Ναυπάκτου παρέμεινε στην ιστορία η ναυμαχία που έγινε στις 7 Οκτωβρίου του 1571 μεταξύ των ενωμένων στόλων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, των Ιπποτών της Μάλτας, του δουκάτου της Σαβοΐας, του δουκάτου του Ουρμπίνο, του μεγάλου δουκάτου της Τοσκάνης και του Πάπα υπό την ονομασία Lega Santa (Ιερή Ένωση) αφενός και του ενιαίου στόλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου παρά την είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου κοντά στις νήσους νότιες Εχινάδες παρά το Ακρωτήριο Σκρόφα. Η δε ονομασία της προήλθε όχι από την πόλη της Ναυπάκτου αλλά από την ονομασία (θέση) του Κόλπου που έγινε η ναυμαχία, επειδή τότε ολόκληρος ο Κόλπος λεγόταν από τους Ενετούς "Κόλπος της Ναυπάκτου".

Ερωτήσεις:
1. Πότε ξεκίνησαν οι προσπάθειες για απελευθέρωση και από ποιους;
2. Τι γνωρίζεις για τη δράση του Μητροπολίτη Λαρίσης Διόνυσου;
3. Από την πλευρά των Βενετών ποια προσπάθεια έγινε;
4. Ποια δράση ανέλαβε η Ρωσία;
5. Τι γνωρίζεις για τη ναυμαχία του Τσεσμέ;
6. Γιατί ήταν σημαντική η συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή;
7. Τι γνωρίζεις για τον Λάμπρο Κατσώνη;
8. Γιατί οι ελπίδες των Ελλήνων στράφηκαν στους Γάλλους;     

Επαναληπτικό κουίζ

 Ενότητα 4 

Η Αργοναυτική Εκστρατεία 

Το μάθημα στο βιβλίο ΚΛΙΚ

Παρουσίαση από Α. Μελιόπουλο

1. Ο Φρίξος, η Έλλη και το χρυσόμαλλο δέρας

Συγγραφείς Σχεδιαγραμμάτων : Κατερίνα Καραλή, Κανέλλος Κανελλόπουλος, ​

ΠΗΓΗ: http://kaiftasamestintriti.blogspot.com

Κάνε ΚΛΙΚ

Μήπως ξέρεις ποια η σχέση του αστερισμού του Κριού με τον μύθο;

2. Πελίας και Ιάσονας

3. Η Αργοναυτική εκστρατεία

Η αργοναυτική εκστρατεία από το 12' και 45''

Τάλως: ο χάλκινος γίγαντας, το πρώτο ρομπότ

Ο μύθος του Τάλω

ΚΛΙΚ

Οι περιπέτειες του  Ιάσονα και των  Αργοναυτών

ΚΛΙΚ

ΠΗΓΗ: www.ted.com/talks

Το τέλος του χάλκινου γίγαντα

Αστερισμοί και μύθοι

Επανάληψη

ΚΟΥΙΖ

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΧΟΣ

ΠΗΓΗ: https://blogs.sch.gr/meliopoulo/2021/02/07/argonaytiki-ekstrateia/

 Κεφάλαιο 8

Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το επαναληπτικό στην ιστορία θα γίνει την Πέμπτη 30/11 στα κεφάλαια 6-10 της Β ενότητες 

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία 

ΠΗΓΗ: https://anoixtosxoleio.weebly.com/

Ρήγας Βελεστινλής

Ο Ρήγας Βελεστινλής ήταν λόγιος και πολύγλωσσος (μιλούσε τουλάχιστον πέντε γλώσσες), με εμπειρία στη διπλωματία και την πολιτική, με αξιόλογη εμπορική δραστηριότητα και με διαμορφωμένη πολιτική σκέψη, προσανατολισμένη στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους στα Βαλκάνια, που θα προέκυπτε μετά από μία κοινωνική και πολιτική επανάσταση στα πρότυπα της Γαλλικής Επανάστασης.

Ο Θούριος είναι ένας πατριωτικός ύμνος του Ρήγα Βελεστινλή. Τον έγραψε το 1797, με σκοπό να ξεσηκώσει τους Έλληνες, αλλά και τους άλλους λαούς που ζούσαν υποτελείς των Οθωμανών.
​
Είχε τυπωθεί σε χιλιάδες αντίτυπα, όμως όσα δεν κατασχέθηκαν από την αυστριακή αστυνομία τα κατέστρεψαν οι κάτοχοί τους από φόβο, μετά την σύλληψη του Ρήγα.

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟ: από την παρουσίαση του Γ. Σουδία 

Διαβάστε τον  Θούριο σε έντυπη μορφή ΕΔΩ ΚΛΙΚ

Ο Θούριος από τον Ν. Ξυλούρη σε μουσική Χ. Λεοντή 

 

Η σημαία του Ρήγα

Αυτή τη σημαία πρότεινε ο Ρήγας να έχει η "Ελληνική Δημοκρατία", η οποία θα σχηματιζόταν μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς...

Ήταν τρίχρωµη (κόκκινη, λευκή, µαύρη) και περιείχε στη µέση τρεις σταυρούς και το ρόπαλο του Ηρακλή. Η επιλογή του συγκεκριµένου συµβόλου εξηγείται από τον ίδιο το Ρήγα, στο Πολίτευµά του:

«σηµαία όπου βάνεται, εις τα µπαϊράκια και παντιέραις είναι τρίχροα, από µαύρον, άσπρον και κόκκινον. Το κόκκινον επάνω, το άσπρον εις την µέσην και το µαύρον κάτω. Το κόκκινον σηµαίνει την αυτοκρατορικήν πορφύραν και αυτεξουσιότητα του Ελληνικού λαού. Το άσπρον σηµαίνει την αθωότητα της δικαίας ηµών αφορµής κατά της τυραννίας. Το µαύρον σηµαίνει τον υπέρ πατρίδος και ελευθερίας ηµών θάνατον».

Σκέψεις του Μακρυγιάννη (δείτε το βίντεο)

Ο Ρήγας ρίχνει τον σπόρο της ελευθερίας, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

ΠΗΓΗ: ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ο Ρήγας (41 χρονών) και οι επτά σύντροφοί του , 

ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), 

ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών, γιατρός από τα Ιωάννινα), 

ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), 

ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), 

ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από την Σιάτιστα),

 ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και

 ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη), 

με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα (Небојша), παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη.
 

Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα, στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος βρήκε φρικτό θάνατο

Τι είναι η Μεγάλη Χάρτα του Ρήγα; 

μεγάλων διαστάσεων χάρτης που απεικονίζει τον ελλαδικό χώρο, τα παράλια της Μ. Ασίας και την ευρύτερη περιοχή της βαλκανικής χερσονήσου  νότια του Δούναβη

Αποτελείται από δώδεκα φύλλα, διαστάσεων το καθένα περ. 50Χ70 εκ. και τυπώθηκε το 1796-97 στη Βιέννη. Η Χάρτα περιλαμβάνει επιπλέον δέκα επιπεδογραφίες (τοπογραφικά σχέδια) αρχαίων πόλεων, 162 αρχαία και μεσαιωνικά νομίσματα, έναν κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της περιοχής και ποικίλες συμβολικές παραστάσεις και σχόλια που αντλούνται από την ελληνική ιστορία και μυθολογία.

Πώς κατασκευάστηκε η Χάρτα του Ρήγα; ΚΛΙΚ (εργαλεία και μέθοδοι)

Παράσταση του τίτλου (φύλλο 4)

Πανοραμική άποψη της Κωνσταντινούπολης (φύλλο 1)

Για περισσότερα από 200 χρόνια από την κυκλοφορία της Χάρτας, ήταν αποδεκτό στη βιβλιογραφία ότι υπήρξε μία μόνο έκδοσή της το έτος 1797. Άλλωστε στην ίδια τη Χάρτα αναφέρεται ως χρονολογία έκδοσης το 1796 για το πρώτο φύλλο και το 1797 για τα υπόλοιπα έντεκα φύλλα. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες, απέδειξαν την ύπαρξη περισσότερων από μία εκδόσεων της Χάρτας, ενώ η σύγκριση των δώδεκα φύλλων της Χάρτας από δύο διαφορετικά αντίτυπα, με τη χρήση της μεθόδου της “ψηφιακής διαφάνειας”, απέδειξε ότι τα δύο αντίτυπα δεν είναι όμοια, αλλά παρουσιάζουν διαφορές.

Τα 12 φύλλα της Χάρτας (τα κόκκινα σημεία είναι  οι διαφορές ανάμεσα στις δύο εκδόσεις).

Από τα 1220 πρωτότυπα αντίτυπα της Χάρτας, σήμερα έχουν καταγραφεί 39 αντίτυπα  στην Ελλάδα και 19 στο εξωτερικό, τα οποία σώζονται σε μεγάλες βιβλιοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές.

ΠΗΓΗ υλικού:  https://el.wikipedia.org

Δείτε την Χάρτα σε 12 ξεχωριστούς χάρτες, με μεγάλη ανάλυση, από την Wikimedia ΚΛΙΚ ΕΔΩ!

Δες το παρακάτω βίντεο με προσοχή:

Διαδραστική περιήγηση στη Χάρτα ΚΛΙΚ

Διαδραστική περιήγηση στον Μ. Αλέξανδρο του Ρήγα ΚΛΙΚ

ΠΗΓΗ: https://www.learn4change.gr

Αδαμάντιος Κοραής

Ο Αδαμάντιος Κοραής υπήρξε από τους πιο φωτισμένους δασκάλους του Γένους. Η προσφορά του στάθηκε τεράστια σε μέγεθος και βαρύτητα, ενώ η διδασκαλία του αποτέλεσε σταθμό στην διαμόρφωση του πνευματικού και πολιτικού στοχασμού του Έθνους.

 Υπήρξε από τους μεγαλύτερους φιλόλογους της νεότερης Ελλάδας. Eξέδωσε 66 (!!!) τόμους βιβλίων, από τα οποία τα 17 αποτελούν την "Ελληνική Βιβλιοθήκη" κι οι 9 τα "Πάρεργα Της Ελληνικής Βιβλιοθήκης". Τα βιβλία αυτά κίνησαν τον θαυμασμό των ξένων φιλολόγων και συγχρόνως γαλούχησαν το γένος με τα νάματα της προγονικής σοφίας.

Κατέθετε τις προτάσεις του για τη παιδεία, το περιεχόμενο, τα εγχειρίδια και τις μεθόδους της διδασκαλίας και κυρίως τη γλώσσα, που ήταν το βασικό μέλημα των λογίων κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Βασικές του ιδέες ήταν η ανάγκη μετακένωσης της δυτικής παιδείας στην Ελλάδα κι ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας (μεταξύ άλλων υποστήριζε την αλληλοδιδακτική μέθοδο, την αποφυγή της χρήσης της αρχαίας γλώσσας στη διδασκαλία και τη συγγραφή νέων εγχειριδίων γραμματικής καθώς και λεξικών, για τα οποία κατέθετε συγκεκριμένες προτάσεις). Για την εφαρμογή των ιδεών του συμμετείχε στην ομάδα των λογίων που ίδρυσαν το 1811 το περιοδικό ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ, στο οποίο αρθρογραφούσε συχνά.

Ανάμεσα στις δυο αντίρροπες τάσεις της εποχής, την αποκλειστική χρήση της ομιλουμένης γλώσσας και την επαναφορά της αρχαίας, κράτησε ενδιάμεση στάση: βάση του ήταν η ομιλουμένη γλώσσα, για την οποία πρότεινε τον «καθαρισμό» από ξένες κι ιδιωματικές λέξεις και την γενικότερη «διόρθωση» από τους λογίους. Οι υποδείξεις του οδηγήσανε στη διαμόρφωση της γλωσσικής μορφής που ονομάστηκε καθαρεύουσα και γι' αυτές τις θέσεις δέχτηκε επικρίσεις τόσο από τους υποστηρικτές της αρχαΐζουσας όσο κι από τους υποστηρικτές της ομιλουμένης γλώσσας.

 Η προσφορά του, υλική και πνευματική, είναι ανυπολόγιστη σε αξία και μέγεθος κι ανεξάντλητη σε ιστορική συνέχεια και παραμένει ο αποφασιστικότερος σταθμός στη πνευματική πορεία του Έθνους. Πέθανε στο Παρίσι στις 6 Απρίλη 1833 έπειτα από σύντομη ασθένεια και τάφηκε στο κοιμητήριο του Montparnasse.

ΠΗΓΗ: https://www.peri-grafis.net/

Η προτομή του, φιλοτεχνημένη από τον Λάζαρο Σώχο, στον τάφο του Κοραή, στο κοιμητήριο Μονπαρνάς (Παρίσι) ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wiki

Η μαρμάρινη προτομή του κοσμεί το Λύκειο της Χίου, το οποίο κληρονόμησε τη βιβλιοθήκη του, ενώ άγαλμά του υπάρχει κι έξω από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου στην Αθήνα.

Το άγαλμα του Κοραή μπροστά από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών   ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wiki

Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαμάντιος Κοραής υποβαστάζουν την Ελλάδα - Από το λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο από τη Λέσβο.
ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wiki

Ο Ρήγας και ο Κοραής σε νομίσματα: Η μορφή του Ρήγα συναντάται σε πολλές περιπτώσεις, από αγάλματα μέχρι γραμματόσημα και νομίσματα. Σήμερα η μορφή του απεικονίζεται στην πίσω όψη του κέρματος των 10 λεπτών (ελληνική έκδοση).

Και παλιότερα όμως, πριν το ευρώ, όταν στην Ελλάδα χρησιμοποιούσαμε δραχμές, ο Ρήγας και ο Κοραής απεικονίζονταν και σε κέρματα αλλά και σε χαρτονομίσματα.

Ερωτήσεις:
1. Τι γνωρίζεις για τη ζωή του Ρήγα; 
2. Τι γνωρίζεις για το συγγραφικό και εκδοτικό του έργο;
3. Ποιο ήταν το " όραμα" του Ρήγα;
4. Ποιο ήταν το τέλος του;
5. Τι γνωρίζεις για τη ζωή του Κοραή;
6. Ποια ήταν η άποψή του σχετικά με την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους;
7. Ποια η συμβολή του στην Επανάσταση;

Εδώ μπορείς να κάνεις εξάσκηση με ερωτήσεις και απαντήσεις

ΚΛΙΚ

Προσοχή: Διαβάζουμε πάντα το Γλωσσάρι του βιβλίου