Κεφάλαιο 13

Οι νόμοι του Σόλωνα - Ο Πεισίστρατος γίνεται τύραννος

Ποιος ήταν ο Σόλων:

Ο Σόλων (περ. 639-559 π.Χ.) ήταν σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος, ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος. Ανήκε σε πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια, που απέδιδε την καταγωγή της στη γενιά του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Την εμπιστοσύνη του λαού την κέρδισε πρώτα με το ποιητικό του έργο.

Ο Σόλων εκλέχτηκε επώνυμος άρχων το 594/3 π.Χ., και συγχρόνως διαλλακτής (διαμεσολαβητής, συμφιλιωτής) με αποστολή να μεσολαβήσει στην αγροτική κρίση, που έφερε σε αντιπαράθεση τους ευπατρίδες μεγαλογαιοκτήμονες με τους μικρούς καλλιεργητές. 

Τι έκανε ο Σόλων:

• Ένας νόμος που έμεινε στην ιστορία

Με τη "σεισάχθεια" απάλλαξε τους αγρότες από τα χρέη τους και απελευθέρωσε όσους είχαν γίνει είχαν πουληθεί ως δούλοι μακριά από την Αθήνα.

Συγκεκριμένα:

• κατήργησε χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο,
• απελευθέρωσε όσους Αθηναίους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών στην Αθήνα και έφερε πίσω στην πόλη όσους εν τω μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό.
• κατήργησε τον δανεισμό με εγγύηση το σώμα (προσωπική ελευθερία) του δανειολήπτη και των μελών της οικογένειάς του. 

• Οι 4 τάξεις ανάλογα με το εισόδημα

 Εισήγαγε επίσης το τιμοκρατικό σύστημα, χωρίζοντας τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις ανάλογα με το εισόδημά τους. Δικαίωμα συμμετοχής στα αξιώματα είχαν μόνο τα μέλη των τριών πρώτων τάξεων. 

• Το λαϊκό δικαστήριο της Ηλιαίας

Στις αρχές του 6ου αιώνα π.X. μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που εφάρμοσε ο Σόλωνας ήταν και η συγκρότηση της Ηλιαίας, του πρώτου λαϊκού δικαστηρίου. Μπορούσαν να παρακαθήσουν σε αυτό όλοι οι πολίτες άνω των τριάντα ετών, εφόσον δήλωναν την επιθυμία συμμετοχής τους με το να καταγραφούν στους σχετικούς πίνακες. Η επιλογή τους γινόταν με κλήρωση, για την οποία χρησιμοποιούσαν ειδικό μηχανισμό: το κληρωτήριο.

 

• Άλλα νομοθετήματα: 
• η απαγόρευση της εξαγωγής γεωργικών προϊόντων εκτός του λαδιού,
• θέσπιση κοινωνικής πρόνοιας για αναπήρους 
• μέτρα προστασίας της οικογένειας και του γάμου, 
• υποχρέωση των γονέων να διδάξουν στα παιδιά τους κάποια τέχνη 

Τη φήμη όμως του Σόλωνα, την ύμνησε άθελά του και ο πάμπλουτος Κροίσος, ο βασιλιάς της Λυδίας, που, όταν ο Σόλωνας τον επισκέφτηκε, περίμενε πως θα τον θεωρούσε τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο με τόσα πλούτη που είχε. Αλλά ο Σόλωνας του είπε τότε το περίφημο, 

Μηδένα προ του τέλους μακάριζε, 

δηλαδή ευτυχισμένος κρίνεται κάποιος από το τέλος του. 

Κι όταν ο Κροίσος, αργότερα, ήταν αιχμάλωτος του βασιλιά των Περσών Κύρου και καταδικασμένος να πεθάνει στην πυρά, φώναξε τρεις φορές το όνομα του Σόλωνα, καθώς θυμήθηκε τα λόγια του. Και πράγματι ο Κύρος του χάρισε τη ζωή, όταν έμαθε για τον Σόλωνα και τα σοφά λόγια του, που ζουν και μας καθοδηγούν πάντα, αν τα γνωρίσουμε και κατανοήσουμε την αξία και την αλήθεια τους.

ΚΛΙΚ   Παρουσίαση από τον Α. Μελιόπουλο

Οι αναφερόμενοι, από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Επτά σοφοί, ήταν ιστορικά πρόσωπα που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.Χ. και νεότερα, που διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοί. Οι επικρατέστεροι θεωρούμενοι επτά σοφοί της αρχαιότητας (κατά γενικότερη ομολογία συγγραφέων) ήταν οι:

• Θαλής ο Μιλήσιος
• Βίας ο Πριηνεύς
• Πιττακός ο Μυτιληναίος
• Σόλων ο Αθηναίος
• Χίλων ο Λακεδαιμόνιος
• Κλεόβουλος ο Ρόδιος
• Περίανδρος ο Κορίνθιος

Ποια  ήταν  τα  δύο  πιο  σημαντικά  προβλήματα  που  αντιμετώπιζε  ο  λαός  της  Αθήνας  εκείνη  την  εποχή;

2. Τι  ήταν  η  Σεισάχθεια;

3. Με  ποιο  κριτήριο  χώρισε  ο  Σόλων  τους  πολίτες  σε  τάξεις;  Ποιες  ήταν  αυτές  οι  τάξεις;  (μόνο  ονομαστικά).

4. Πώς  ο  Πεισίστρατος  έγινε  τύραννος;

 

5. Γιατί  ο  Πεισίστρατος,  αν  και  τύραννος,  έγινε  αγαπητός  στο  λαό;

6. Τι  έγινε  μετά  τον  θάνατο  του  Πεισίστρατου;