Κεφάλαιο 5

Η οικονομική ζωή

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία ΚΛΙΚ

Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς ήταν μια διεθνής συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε στις 26 Ιανουαρίου 1699 στο Σρέμσκι Καρλόβτσι μια πόλη στη σημερινή Σερβία. Η συνθήκη τερμάτισε τον αυστροοθωμανικό πόλεμο του 1683-1697 στον οποίο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν.

Υπογράφτηκε μετά από ένα συνέδριο, πληρεξούσιων αντιπροσώπων, διάρκειας δύο μηνών όπου συνήλθαν σε 36 συνεδριάσεις από 17 Νοεμβρίου του 1698 μέχρι τον Ιανουάριο του 1699 μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  και των συνασπισμένων δυνάμεων του Ιερού Συνασπισμού του 1684, (μίας συμμαχίας ευρωπαϊκών δυνάμεων: Αψβουργική Αυτοκρατορία, την Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία, τη Δημοκρατία της Βενετίας και τη Ρωσική Αυτοκρατορία).

Η συνθήκη σημάδεψε την αρχή της Οθωμανικής παρακμής και την ανάδειξη της Αυστρίας σε κυρίαρχη δύναμη της κεντρικής Ευρώπης.

Ο Σουλτάνος Μουσταφά Β΄ που αναγκάσθηκε ν΄ αποδεχτεί τους όρους της Συνθήκης του Κάρλοβιτς

Ήταν η πρώτη φορά που η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραφε συνθήκη (και όχι απλή ανακωχή) με μη μουσουλμανικό κράτος και η πρώτη φορά που εγκατέλειπε τόσο μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Για τους επόμενους δύο αιώνες οι Ευρωπαίοι δε θα ασχολούνταν με την οθωμανική ισχύ αλλά με την οθωμανική αδυναμία, καθώς οι γείτονες του Σουλτάνου ανταγωνίζονταν για εδαφικά οφέλη εις βάρος της αυτοκρατορίας του. Η φράση «ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του φθινοπώρου του 1683, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης. 

Η συνθήκη είχε αξιοσημείωτες συνέπειες και για τους Έλληνες, που αν και δεν υπήρχε όρος που να κάνει κάποια σχετική μνεία, έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες εμπόρους να ξαναρχίσουν το εμπόριο με τη Βενετία και την Αυστριακή Αυτοκρατορία.
Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι στην υπογραφή της συνθήκης ο επίσημος αντιπρόσωπος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν ένας Φαναριώτης, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων) , γεγονός που σηματοδοτεί την άνοδο των Φαναριωτών στον οθωμανικό κρατικό μηχανισμό κατά τον 18ο αιώνα.

ΠΗΓΗ: el.wikipedia.org

Η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή  πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουλγαρικό χωριό κοντά στη Σιλιστρία, στο οποίο υπογράφηκε το 1774, που ήταν το αποτέλεσμα του πρώτου μεγάλου ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74).  Οι Ρώσοι νίκησαν τους Οθωμανούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ειρήνη και στις 21 Ιουλίου 1774 υπογράφτηκε η ομώνυμη Συνθήκη ειρήνης. Με τη συνθήκη αυτή η Ρωσία διαμόρφωσε τη διπλωματική βάση για περαιτέρω επέμβαση στα εσωτερικά της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σε ό,τι αφορά στα ελληνικά ενδιαφέροντα, με την υπογραφή της Συνθήκης κατοχυρώθηκε νομικά το δικαίωμα της χρήσης της ρωσικής σημαίας από Έλληνες πλοιοκτήτες, όπως και η ναυπήγηση πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος. Χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία και τη χορήγηση αδείας, σε όσους ύψωναν τη ρωσική σημαία, από τον διοικητή της Οδησσού, ο εμπορικός στόλος των Ελλήνων πλοιοκτητών αναπτύχθηκε θεαματικά. Ακολουθώντας πιστά τα γεωστρατηγικά της ενδιαφέροντα, η Ρωσία ενδιαφερόταν άμεσα για την ανάπτυξη της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, είτε εξαιτίας της έλλειψης ρωσικών εμπορικών πλοίων για τη μεταφορά εμπορευμάτων, είτε εξαιτίας της ναυτικής δεξιότητας των ελληνικών πληρωμάτων.
Γενικά οι Έλληνες (στεριανοί και νησιώτες) του ελλαδικού χώρου υποτάσσονταν ηθελημένα στους Ρώσους και πολλοί εξ αυτών, μετά την υπογραφή της συνθήκης, εγκαταστάθηκαν στη Ρωσία ιδρύοντας νέους οικισμούς σε εκτάσεις που παραχώρησε η ίδια η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας και ειδικά στους Έλληνες. Αλλά και ένα μεγάλο ρεύμα νησιωτών και Πελοποννησίων κατευθύνθηκε στις Μικρασιατικές περιοχές όπου ο ζυγός φαινόταν ελαφρύτερος, καθώς και σε μεγαλύτερα κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπως Κωνσταντινούπολη, ή και σε κατεχόμενες περιοχές στην Αυστρία και Ουγγαρία. Το σημαντικότερο άρθρο της Συνθήκης αυτής για τους Έλληνες ήταν το 7ο κατά το οποίο: «Η Πύλη υπόσχεται να παρέχει συνεχή προστασία στη Χριστιανική Θρησκεία και τις εκκλησίες αυτής».

ΠΗΓΗ: el.wikipedia.org

Ελληνικά πλοία διαφόρων εποχών ΚΛΙΚ

Διομολογήσεις ΚΛΙΚ

Διαδραστικός χάρτης αποτύπωσης των οικονομικών δραστηριοτήτων ΚΛΙΚ

Διαδραστική απεικόνιση του πίνακα της αθηναϊκής αγοράς ΚΛΙΚ

Ερωτήσεις:
1) Πού βασιζόταν η οικονομία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν την παρακμή της;

2) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στη σταδιακή παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

 3)  Σε τι ωφέλησε τους Έλληνες η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

 4) Ποιοι άλλοι παράγοντες ωφέλησαν τους Έλληνες;

5) Πώς ευνοήθηκε το ελληνικό εμπόριο και η ναυσιπλοΐα;

6) Ποιες άλλες εξελίξεις βελτίωσαν τη θέση των Ελλήνων  παραμονές της     Μεγάλης Επανάστασης του 1821;

Κεφάλαιο 4: Κλέφτες και Αρματολοί

 

Κεφάλαιο 4: Κλέφτες και Αρματολοί

(Μετά το 5ο κεφάλαιο θα γράψουμε επαναληπτικό στα κεφάλαια 1-5)

Η ζωή των Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (The Benaki Museum)

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση του μαθήματος  από τον Γ. Σουδία

ΠΗΓΗ: https://users.sch.gr/sudiakos

Κλέφτες

Μικρό λεξικό Κλεφτών και Αρματολών του Γ. Ζερβού

ΠΗΓΗ: https://users.sch.gr/gregzer/

Φημισμένοι Αρματολοί

• Γεώργιος Ανδρίτσος 
• Γεώργιος Μπότσαρης    (Σούλι)
• Κατσαντώνης (Ρούμελη)                  
• Νικοτσαράς (Όλυμπος)
•  Λάμπρος Τζαβέλλας  (Σούλι)

Ερωτήσεις:

1. Τι ήταν οι κλέφτες; Πώς ήταν η ζωή των κλεφτών και με ποιο τρόπο πολεμούσαν;

2. Σε τι διέφεραν οι κλέφτες από τους αρματολούς;

3. Πώς αντιμετώπιζαν οι Έλληνες αγρότες τους κλέφτες (σύμφωνα με την πηγή 2 στη σελ. 42 του βιβλίου);

«Των Κολοκοτρωναίων» 

 

Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά, κι ο ήλιος στα λαγκάδια, 

λάμπουν και τ' αλαφρά σπαθιά των Κολοκοτρωναίων, 

που 'χουν τ' ασήμια τα πολλά, τις ασημένιες πάλλες, 

τις πέντε αράδες τα κουμπιά, τις έξι τα τσαπράζια, 

οπού δεν καταδέχονται την γη να την πατήσουν. 

Καβάλα τρώνε το ψωμί, καβάλα πολεμάνε, 

καβάλα πάν' στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάνε, 

καβάλα παίρν' αντίδερο απ’ του παππά το χέρι. 

Φλουριά ρίχνουν στην Παναγιά, φλουριά ρίχνουν στους άγιους, 

και στον αφέντη τον Χριστό τις ασημένιες πάλλες. 

«Χριστέ μας, 'βλόγα τα σπαθιά, 'βλόγα μας και τα χέρια». 

Κι ο Θοδωράκης μίλησε, κι ο Θοδωράκης λέει: 

«Τούτ' οι χαρές που κάνουμε σε λύπη θα μας βγάλουν.

 Απόψ' είδα στον ύπνο μου, στην υπνοφαντασιά μου, 

θολό ποτάμι πέρναγα και πέρα δεν εβγήκα. 

Ελάτε να σκορπίσουμε, μπουλούκια να γενούμε. 

Σύρε, Γιώργο μ', στον τόπο σου, Νικήτα, στο Λοντάρι, 

εγώ πάω στην Καρύταινα, πάω στους εδικούς μου,

 ν' αφήσω την διαθήκη μου και τις παραγγελιές μου, 

'τι θα περάσω θάλασσα, στην Ζάκυνθο θα πάω».   

 «Της νύχτας οι αρματολοί»  

  

Της νύχτας οι αρματολοί και της αυγής oι κλέφτες 

ολονυχτίς κουρσεύανε και τες αυγές κοιμώνται, 

Κοιμώνται στα δασά κλαριά και στους παχιούς τους ίσκιους. 

Είχαν αρνιά και ψήνανε, κριάρια σουβλισμένα, 

μα είχαν κι ένα γλυκό κρασί, που πίν' ν τα παλικάρια.

 Κι ένας τον άλλο έλεγαν, κι ένας τον άλλον λέει: 

«Καλά τρώμε και πίνουμε και λιανοτραγουδάμε, 

δεν κάνουμε κι ένα καλό, καλό για την ψυχή μας; 

-ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές, φκιάνουν και μοναστήρια. 

Να πάμε να φυλάξουμε στης Τρίχας το γεφύρι 

που θα περάσει ο βόιβοντας με τους αλυσωμένους 

να κόψουμε τους άλυσους να βγουν οι σκλαβωμένοι, 

να βγει της χήρας το παιδί, π' άλλο παιδί δεν έχει, 

π' αυτή το 'χει μονάκριβο στον κόσμο ξακουσμένο. 

«Ένας αϊτός περήφανος» 

  

Ένας αϊτός περήφανος, ένας αϊτός λεβέντης 

από την περηφάνια του κι από τη λεβεντιά του, 

δεν πάει τα κατώμερα να καλοξεχειμάσει, 

μόν’ μένει απάνω στα βουνά, ψηλά στα κορφοβούνια. 

Kι έριξε χιόνια στα βουνά και κρούσταλλα στους κάμπους, 

εμάργωσαν τα νύχια του κι επέσαν τα φτερά του. 

Kι αγνάντιο βγήκε κι έκατσε, σ’ ένα ψηλό λιθάρι, 

και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει: 

«Ήλιε, για δε βαρείς κι εδώ σ’ τούτη την αποσκιούρα, 

να λιώσουνε τα κρούσταλλα, να λιώσουνε τα χιόνια, 

να γίνει μια άνοιξη καλή, να γίνει καλοκαίρι, 

να ζεσταθούν τα νύχια μου, να γιάνουν τα φτερά μου, 

να ’ρθούνε τ’ άλλα τα πουλιά και τ’ άλλα μου τ’ αδέρφια». 

Κεφάλαιο 3: Η θρησκευτική και η πολιτική οργάνωση των Ελλήνων

 

Κεφάλαιο 3: Η θρησκευτική και η πολιτική οργάνωση των Ελλήνων

Το μάθημα στο βιβλίο


Πατριάρχης Νεόφυτος ο Β΄

Παρουσίαση του μαθήματος από τον Γ. Σουδία 

ΠΗΓΗ:https://anoixtosxoleio.weebly.com/epsilonnu972tauetataualpha-beta9001.html 

Η Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινούπολης 

Είναι το αρχαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης και ένα από τα αρχαιότερα του κόσμου, αφού λειτουργεί σχεδόν αδιαλείπτως για πάνω από 500 χρόνια!
Ιδρύθηκε το 1454 και θεωρείται  η συνέχεια της Οικουμενικής Πατριαρχικής Σχολής που ίδρυσε ο Μ. Κωνσταντίνος!

Στην πορεία του χρόνου έχει αλλάξει πολλές φορές έδρα:
Στην αρχή λειτουργούσε μέσα στο Πατριαρχείο (που στεγαζόταν στον ναό των Αποστόλων) και αργότερα σε διάφορες κατοικίες στο Φανάρι. Στα τέλη του 19ου αιώνα αποφασίστηκε να κτιστεί το σημερινό επιβλητικό κτήριο, κοντά στην έδρα του Πατριαρχείου.
Κτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ, μέσα σε μόλις 2 χρόνια (1881-1883)!

Στον θόλο, πάνω από το κεντρικό κτίριο, στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της Σχολής, που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο.

Οι Έλληνες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχαν μια μορφή κοινοτικής αυτοδιοίκησης από τα αρχαία και βυζαντινά χρόνια.

Οι Τούρκοι την προσάρμοσαν στις ανάγκες της δικής τους διοίκησης και πέτυχαν να ελέγχουν καλύτερα τους ραγιάδες και να εισπράττουν τους φόρους χωρίς έξοδα και φροντίδες. Οι κοινοτικοί άρχοντες, γνωστοί με πολλά ονόματα, όπως κοτζαμπάσηδες, δημογέροντες, πρόκριτοι, προεστοί κ.ά. προέρχονταν κυρίως από εύπορες οικογένειες.

Εκλέγονταν συνήθως για ένα χρόνο από τη συνέλευση του λαού (μάζωξη), που γινόταν στον αυλόγυρο της εκκλησίας. Την εκλογή όμως έπρεπε να την εγκρίνουν οι Τούρκοι. Αυτό δείχνει ότι οι κοινοτικοί άρχοντες έπρεπε να είναι αρεστοί στις οθωμανικές αρχές. Οι δημογέροντες εκπροσωπούσαν τους Έλληνες κι ήταν υπεύθυνοι να τηρούν την τάξη, όσες φορές η κρατική εξουσία δεν ήταν σε θέση να τη διατηρήσει.

Κύριο έργο τους ήταν να συντάσσουν τους φορολογικούς καταλόγους.  

Οι δημογέροντες δίκαζαν κιόλας κτηματικές και άλλες διαφορές ανάμεσα στους κατοίκους της κοινότητας κι έβγαζαν τις αποφάσεις τους με βάση τα έθιμα (πατροπαράδοτες συνήθειες). Ξεχωριστό ενδιαφέρον έδειχνε η κοινότητα για την παιδεία. Πολλά σχολεία ιδρύθηκαν και λειτούργησαν τότε με δαπάνες των κοινοτήτων. Μερικές κοινότητες, εξαιτίας της θέσης τους, της παραγωγής που είχαν ή για άλλους λόγους, κατάφερναν να πετύχουν από το σουλτάνο το λεγόμενο «κοινοτικό προνόμιο». Στην περίπτωση αυτή πλήρωναν λιγότερους φόρους και γλίτωναν από ποικίλες καταπιέσεις. Το προνόμιο αυτά βοήθησε κάποιες περιοχές (Μέτσοβο, Ζαγόρι, Κυκλάδες, Χίος κ.ά.) να γνωρίσουν μεγάλη ανάπτυξη.

Ωστόσο,  παρ' όλο που κάποιοι από αυτούς κυβερνούσαν με δικαιοσύνη και αισθάνονταν πατριώτες, κάποιοι  άλλοι έβλεπαν με περιφρόνηση τον λαό και το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να διατηρούν την εξουσία και τα πλούτη τους.

Συχνά η συμπεριφορά τους προς τον λαό ήταν σκληρότερη κι από την συμπεριφορά των Τούρκων. Γι' αυτούς τους λόγους δεν συμπαθούσαν τους ξεσηκωμούς των υπόδουλων ραγιάδων, αφού έτσι θα κινδύνευαν τα προνόμιά τους.

Ερωτήσεις:
1. Ποιοι αποτελούσαν την ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων;
2.Ποια ήταν η θέση και ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριάρχη;
3. Ν αναφέρετε τις διαφορετικές στάσεις του ορθόδοξου κλήρου απέναντι στην τουρκική κατάκτηση.
4. Ποιος ήταν ο ρόλος των Φαναριωτών στην πολιτική ηγεσία; 
5. Ποιος ο ρόλος των Κοινοτικών Αρχόντων και ποια τα καθήκοντα τους ;

Μουσικό απόσπασμα από το θεατρικό έργο του Μήτσου Ευθυμιάδη: "Προστάτες", που ανέβηκε στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης το 1975, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Μουσική: Χρήστος Λεοντής 

 Κεφάλαιο 5

Το μάθημα στο βιβλίο

Αρχαϊκά χρόνια

Τι είναι η "πόλη - κράτος";

Ένα μικρό σε έκταση κράτος που αποτελείται από ένα αστικό κέντρο, το άστυ, (μια πόλη δηλαδή), και τη χώρα, δηλαδή την αγροτική περιοχή που βρίσκεται γύρω του.

Τα αίτια του αποικισμού:

• η αύξηση του πληθυσμού
• η ανεπάρκεια της καλλιεργήσιμης γης
• η αναζήτηση μεταλλευμάτων (κυρίως σίδηρο)
• η εξέλιξη της ναυπηγικής
• ο έλεγχος περιοχών απ' όπου περνούσαν τα πλοία
• φυσικές καταστροφές 
• κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές

Το μαντείο των Δελφών

Επικεφαλής: ο οικιστής

Μητρόπολη

Ιερό πυρ

Η εξάπλωση των Ελλήνων είχε ως αποτέλεσμα την αλληλεπίδραση των πολιτισμών.

Ερωτήσεις

1. Πώς δημιουργήθηκαν οι πόλεις - κράτη;

2. Πώς ήταν χτισμένες οι πόλεις - κράτη;

3. Τι ξέρετε για το Β' αποικισμό των Ελλήνων και προς ποιες περιοχές έγινε;

4. Ποια η διαφορά του Β' από τον Α' αποικισμό;

5. Ποιες ήταν οι σχέσεις ανάμεσα στη μητρόπολη και τη νέα αποικία;

Παρουσίαση του μαθήματος από τον Α. Μελιόπουλο  ΚΛΙΚ 

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Οι συνθήκες ζωής των υποδούλων

Το μάθημα στο βιβλίο

Σχολιάζουμε τον πίνακα του βιβλίου

ΠΗΓΗ: https://photodentro.edu.gr

Παρουσίαση του μαθήματος   από τον Γιάννη Σουδία

ΠΗΓΗ: https://anoixtosxoleio.weebly.com

Οθωμανική Διοίκηση - Θεσμικοί Λειτουργοί

ΠΗΓΗ: https://photodentro.edu.gr

Ερωτήσεις:
1. Τι γνωρίζεις για τους Φαναριώτες;
2. Ποιοι περιορισμοί δυσκολεύουν την καθημερινή ζωή των Χριστιανών υπόδουλων;
3. Σε ποιο τομέα γίνονταν μεγάλες διακρίσεις σε βάρος των Χριστιανών;
4. Ποιοι φόροι επιβλήθηκαν στους Χριστιανούς;
5. Ποια ήταν τα πιο σκληρά μέτρα;

Μπορείς να κάνεις εξάσκηση στις ερωτήσεις με τις απαντήσεις τους στην παρακάτω παρουσίαση από τον Γιάννη Σουδία:

Ερωτήσεις και Απαντήσεις

ΠΗΓΗ: https://anoixtosxoleio.weebly.com

KOYIZ 1

ΠΗΓΗ: https://wordwall.net

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ

ΠΗΓΗ: https://wordwall.net

 ΕΝΟΤΗΤΑ Β

Οι Έλληνες κάτω από την οθωμανική και
τη λατινική κυριαρχία (1453-1821)

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία 

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία, ήδη από τον 13ο αιώνα, αντιμετώπιζε πάρα πολλά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα (συνεχείς πολέμους με γειτονικούς λαούς, κοινωνικές ανισότητες, κλπ.).  

Η κατάκτηση λοιπόν του βυζαντινού κράτους από τους  Οθωμανούς το 1453 ήρθε ως φυσική συνέπεια της παρακμής του.

Θρύλοι και παραδόσεις για την Πόλη 

ΠΗΓΗ: https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/8801

Μέσα σε δυο αιώνες όλες οι ελληνικές περιοχές είχαν κατακτηθεί. 

Η εξάπλωση του οθωμανικού κράτους

ΠΗΓΗ: https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9310

Ιστοριογραμμή της οθωμανικής επέκτασης

ΠΗΓΗ: https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9360

Μόνο τα Ιόνια νησιά, με εξαίρεση την Λευκάδα για κάποια διαστήματα, δεν πέρασαν ποτέ στην οθωμανική εξουσία, αλλά βρίσκονταν κάτω από την κατοχή των Βενετών (μέχρι το 1797), και αργότερα των Γάλλων και των Άγγλων.  

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Ο πρώτος αιώνας της υποδούλωσης: πολύ δύσκολος για τους Έλληνες και τους υπόλοιπους “Ρωμιούς”, τους χριστιανούς δηλαδή της αυτοκρατορίας.

 Πλούσιοι, ευγενείς και  λόγιοι:  κατέφυγαν  στις χώρες της Δύσης.

Άρχοντες: εξαφανίστηκαν 

 Φτωχοί:  παρέμειναν και προσπαθούσαν να υπομείνουν τα βάσανα της σκλαβιάς.

Δημογραφικές (και κοινωνικές - οικονομικές ) αλλαγές :  Αρκετοί άνθρωποι εγκαταστάθηκαν πάνω στα βουνά για να απολαμβάνουν κάποιας μορφής ελευθερία.  (Αυτό εξηγεί και τον μεγάλο αριθμό χωριών που σήμερα βρίσκονται σε δυσπρόσιτα και ορεινά μέρη.)

 Μετά τον 16ο αιώνα:   

• μικρότερη καταπίεση των Τούρκων. 
• μειώθηκαν οι στρατιωτικές συγκρούσεις στην ελληνική Χερσόνησο
• περιορίστηκε η φορολογία και το παιδομάζωμα.

Τονώθηκε η παιδεία και, με την συμβολή και των μορφωμένων Ελλήνων της Διασποράς, άρχισε να προετοιμάζεται το έδαφος για την Απελευθέρωση.

Υποδουλωμένοι Έλληνες: διατήρησαν γλώσσα, θρησκεία και παράδοση

Επαναστατικά κινήματα:  Σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας ξεσπούσαν διάφορα επαναστατικά κινήματα. Όλα, όμως, είχαν τοπικό χαρακτήρα και ήταν ανοργάνωτα. Έτσι όλα κατέληγαν σε αποτυχία. 

ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ

1204: Κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους  

Οι Βενετοί και οι σύμμαχοί τους:   κατέκτησαν τα περισσότερα νησιά και τα σημαντικότερα λιμάνια της ελληνικής χερσονήσου. 

1204:  αρχίζει η περίοδος της λατινικής κυριαρχίας (ενετοκρατίας) που, για ορισμένες ελληνικές περιοχές, διαρκεί σχεδόν 6 αιώνες (1204 - 1797). Μέχρι το 1699 οι Οθωμανοί έχουν διώξει από παντού τους Βενετούς, εκτός από τα Επτάνησα, τα οποία παραμένουν ενετοκρατούμενα μέχρι το 1797. 

Πώς ήταν η διακυβέρνηση από τους Ενετούς;

Πολύ δύσκολη: για τους απλούς ανθρώπους. Οι Βενετοί και οι άλλοι Λατίνοι κατακτητές συμμάχησαν από τα πρώτα χρόνια των κατακτήσεών τους με τους ντόπιους Έλληνες αριστοκράτες και καταπίεζαν τον λαό (αστούς και αγρότες). 

Φτωχοί:  

• δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στην διοίκηση 
• δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους Βενετούς
•  ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν τις πιο βαριές δουλειές 
• και να πληρώνουν υπέρογκους φόρους.  

Αποτέλεσμα: συχνές εξεγέρσεις εναντίον των κατακτητών

«Ρεμπελιό των Ποπολάρων» (εξέγερση του  λαού):  Ζάκυνθος 1628 

Με τα χρόνια οι βενετικές κτήσεις έπεφταν η μία μετά την άλλη στα χέρια των Οθωμανών, οπότε οι Βενετοί αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν περισσότερα προνόμια στους Έλληνες, αφού αυτοί ήταν που αναλάμβαναν το βάρος της άμυνας. 

 Κεφάλαιο 4

Η τέχνη και η γραφή

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση του μαθήματος από τον Α. Μελιόπουλο

Μετά την κάθοδο των Δωριέων σταμάτησε να αναπτύσσεται η μυκηναϊκή τέχνη. Η παλιά γραφή δύσκολη όπως ήταν, μετά τόσες αλλαγές που έγιναν στον ελληνικό χώρο ξεχάστηκε. 

Μιλάμε 

για τις Γραμμική Α - Β

 Η πρώτη γραφή των Μινωιτών στην Κρήτη έμοιαζε με τα ιερογλυφικά των Αιγυπτίων. 

Με αυτή τη γραφή είναι γραμμένος ο δίσκος που βρέθηκε στο παλάτι της Φαιστού, κοντά στη νότια Κρήτη. Ο δίσκος της Φαιστού είναι φτιαγμένος από πηλό. Η διάμετρός του είναι 16 εκατοστά και το πάχος του 2,1εκατοστά. 
Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα που αναπαριστούν ανθρώπινες μορφές, ψάρια ,πουλιά έντομα, φυτά κ.ά. 
Συνολικά υπάρχουν 241σύμβολα και στις δύο πλευρές τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα χωρίζονται σε ομάδες και κατευθύνονται προς το κέντρο του δίσκου.
 Ο δίσκος έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών αρχαιολόγων και έχουν γίνει πολλές προσπάθειες αποκρυπτογράφησής του. Κάποιοι πιστεύουν ότι πρόκειται για προσευχή ,για τη διήγηση μιας ιστορίας, για ένα γεωμετρικό θεώρημα ,για ημερολόγιο κ.ά. 
Παρόλα αυτά ο δίσκος παραμένει ένα άλυτο μυστήριο.
Στην Κρήτη εμφανίστηκε κατόπιν η Γραμμική Α΄, μια άλλη γραφή που ήταν πιο απλή ,όμως δεν έχει ακόμη διαβαστεί από τους επιστήμονες.

Ο Δίσκος της Φαιστού στο μουσείο Ηρακλείου α όψη

Ο δίσκος της Φαιστού β όψη

Λεπτομέρεια

Τα σύμβολα του δίσκου

Στις Μυκήνες την ίδια περίπου εποχή εμφανίστηκε η Γραμμική Β΄ την οποία κατάφεραν να αποκρυπτογραφήσουν.

Μία απίστευτή εφαρμογή δημιούργησε το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας, στην οποία μπορεί ο καθένας να πληκτρολογήσει το όνομα του και να δει πώς γράφεται στη Γραμμική Β′ αλλά και σε άλλες αρχαίες γραφές.

Συγκεκριμένα στην εφαρμογή αυτή μπορεί ο χρήστης δει πώς γράφεται το όνομά του στη Γραμμική Β′ της Μυκηναϊκής Περιόδου, στην αρχαϊκή, την κλασική, την πρωτοβυζαντινή και τη βυζαντινή γραφή.

Γράψε το όνομά σου 


Δες το δικό μου:

Μυκηναϊκή

 Αρχαϊκή

Κλασική

Πρωτοβυζαντινή

Βυζαντινή

Φοινικικό και Ελληνικό Αλφάβητο

Παρατήρησε και μέτρησε τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου. Πόσα και ποια είναι;

Ελληνική γραφή σε "όστρακα" (κομμάτια από πηλό)
 

Αγγείο της γεωμετρικής εποχής με το ελληνικό αλφάβητο. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ας δούμε μερικά αγγεία:

Κρατήρας

Ο περίφημος μελανόμορφος Κρατήρας του Κλειτία, έργο του Εργότιμου και του Κλειτία (Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, 570 π.Χ)

Επαναληπτικό κουίζ στα Γεωμετρικά Χρόνια ΚΛΙΚ του Α. Μελιόπουλου