Ιστορία κεφάλαιο 5

Η Θράκη, η Μικρά Ασία και ο Πόντος, ακμαία ελληνικά κέντρα

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία

• Πρωτόκολλο του Λονδίνου 1830: ανεξάρτητο ελληνικό κράτος

(περιορισμένα σύνορα με πολλούς ελληνικούς πληθυσμούς έξω από τα όριά του)

• Οι περιοχές με εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες (Ορθόδοξους Χριστιανούς που μιλούσαν την ελληνική, την τουρκική και την αρμένικη γλώσσα)  ήταν: 

1. Θράκη
2. Μικρά Ασία 
3. Πόντος

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Στις περιοχές αυτές:

•      Οι Έλληνες  (κυρίως στις μεγάλες πόλεις) έχουν υποστεί το 1821 αρκετές διώξεις από τους Τούρκους.
•       Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία επιβάλλονται μεταρρυθμίσεις , από τις

Μεγάλες Δυνάμεις.

•       Πρωτοβουλίες αναπτύσσει και το Πατριαρχείο.
•        Σταδιακά και μετά το 1856 οι συνθήκες ζωής βελτιώνονται.

Το 1856 οι Οθωμανοί ανέλαβαν την υποχρέωση να εφαρμόσουν

ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα (Χάτι Χουμαγιούν) προς βελτίωση της

θέσης των χριστιανών της Αυτοκρατορίας, εγγυητές του οποίου θα ήταν

όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Ο σουλτάνος Αμπούλ Ματζίτ διακηρύσσει το Χάτι Χουμαγιούν ενώπιον, μεταξύ άλλων, και των εκπροσώπων των θρησκευτικών κοινοτήτων, 1856. ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Οργάνωση των περιοχών αυτών:

•     Την ηγεσία έχει ο τοπικός μητροπολίτης (μόνο στον Πόντο ο μητροπολίτης είναι κάτω από την εξουσία των Τούρκων).

•  Διοικούν εκλεγμένοι δημογέροντες,  έφοροι που φροντίζουν για την εκπαίδευση και επιτροπές των ναών.

• Εγκαθίστανται στην περιοχή Έλληνες πρόξενοι και εμπορικοί αντιπρόσωποι, που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των Ελλήνων.

Εκπαίδευση:

• Γενικά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα αναπτύχθηκε σημαντική εκπαιδευτική και πολιτιστική δραστηριότητα από τους Έλληνες της

           Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

• Οι Έλληνες της περιοχής καλύπτουν μόνοι τους τις δαπάνες για τις πνευματικές τους δραστηριότητες, καθώς η βοήθεια από την Ελλάδα είναι περιορισμένη.
• Βοηθούν οι φιλολογικοί σύλλογοι και διάφορα σωματεία.
• Το 1836 ιδρύεται στην Κωνσταντινούπολη η «Κεντρική Εκκλησιαστική και Πνευματική Επιτροπή», η οποία:

  εποπτεύει την εκτύπωση βιβλίων για την εκπαίδευση,

  προωθεί την συστηματική καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας,

  Ιδρύει Αρρεναγωγεία (για τα αγόρια) και

  Παρθεναγωγεία (για τα κορίτσια).

Το Ομήρειο Παρθεναγωγείο της Σμύρνης υπήρξε ένα ιστορικό ελληνικό σχολείο, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, εποχή που στη Σμύρνη κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο. ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Ήταν πλήρες  με δυο τάξεις νηπιαγωγείου, πέντε ελληνικού σχολείου και τέσσερις γυμνασίου.

Οι απόφοιτες έπαιρναν πτυχίο δασκάλας και γίνονταν δεκτές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών χωρίς εξετάσεις. Στο «Ομήρειον» διδάσκονταν έξι γλώσσες (ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά και αρμένικα), θρησκευτικά, φιλοσοφικά, γραμματολογία (αρχαία και νέα), μαθηματικά, ιστορία, γεωγραφία, φυσική, χημεία, φυσική ιστορία, κοσμογραφία, μουσική, φωνητική, χορός, ιχνογραφία, εργόχειρα και γυμναστική.Το 1920 είχε 11 καθηγητές, 11 δασκάλες και 250 μαθήτριες.

Αρρεναγωγείο Αρτάκης. Σε αυτό φοιτούσαν περίπου  400 μαθητές και δίδασκαν 7 δάσκαλοι. ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Αρρεναγωγείο Σινασσού, οκτατάξιο, όπως και το Παρθεναγωγείο.  Η Σινασός ήταν ένα από τα 3-4 ελληνόφωνα χωριά της Καππαδοκίας και οι Σινασίτες ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι.  ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Θράκη:

• Είναι χωρισμένη σε δύο επαρχίες: της Κωνσταντινούπολης και της Αδριανούπολης.
• Περιλαμβάνει εδάφη έως την Κομοτηνή.

•     Οι  ελληνικοί πληθυσμοί αραιώνονται από:

 αναγκαστικούς εξισλαμισμούς,

 μεταναστεύσεις εξαιτίας επιδημιών,

 στρατολογήσεις

 πολέμους και

 από εκβουλγαρισμό κατοίκων.

•       Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες η οικονομική δραστηριότητα των Ελλήνων  είναι τόσο ανεπτυγμένη,  ώστε γίνονται και εξαγωγές  (π.χ. σιταριού, καπνού από Ξάνθη κτλ).

Η επαρχία της Αδριανούπολης:ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Αδριανούπολη ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Η Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη

Μικρά Ασία -  Πόντος

Αρχικά οι Έλληνες μεταναστεύουν προς τη Ρωσία και το εσωτερικό της Ανατολίας.

Έπειτα υπάρχει μεγάλη αύξηση του ελληνικού  πληθυσμού.

 Σοβαρό ζήτημα οι κρυπτοχριστιανοί  (Χριστιανοί που φαινομενικά είναι μουσουλμάνοι).

 Αναπτύσσεται  το εμπόριο και η ναυτιλία.

Καλλιεργούνται τα γράμματα και ιδρύονται ξακουστά σχολεία (π.χ. Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, Φροντιστήριο Τραπεζούντας).

 Εκδίδονται εφημερίδες και βιβλία.

•     Και οι Έλληνες της Καππαδοκίας  προοδεύουν παρά τη γεωγραφική

     απομόνωση και τη βαριά φορολογία.

•      Αρκετά βιβλία τυπώνονται στα καραμανλίδικα (τουρκική γλώσσα με

      ελληνικούς χαρακτήρες).

Η Σμύρνη, η Μητρόπολη του Μικρασιατικού Ελληνισμού εντυπωσίασε όσους τη γνώρισαν στο διάβα των αιώνων για την ομορφιά της και τις αρετές της. 

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Σμύρνη μετά και τη διαμόρφωση της προκυμαίας και του λιμανιού της είχε γίνει ένα πολυπολιτισμικό κέντρο όπου συναντώνταν Έλληνες και Τούρκοι, Αρμένιοι και Εβραίοι, Λεβαντίνοι και Ευρωπαίοι, και ομιλούνταν αρκετές γλώσσες και διάλεκτοι, αλλά πρωτεύοντα ρόλο είχε η Ελληνική Γλώσσα. Μπορούμε να πούμε ότι η Σμύρνη ήταν ο πρόδρομος της συνάντησης λαών και πολιτισμών σημείο που εμφανίζεται στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεκάδες χρόνια αργότερα.

Η προκυμαία της Σμύρνης ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Φροντιστήριο Τραπεζούντας  ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

Καραμανλίδικη Γραφή ΠΗΓΗ: daskalosa.eu/history_st

 Ιστορία κεφάλαιο 4

Η Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση  από τον Γ. Σουδία

Πολιτική Κατάσταση

- Σύνταγμα του 1864: Βουλή με θητεία τεσσάρων χρόνων   - Γεώργιος ο Α΄: εξακολουθεί να παρεμβαίνει στη λειτουργία του δημοκρατικού       πολιτεύματος, επιβάλλοντας συχνά τη δική του άποψη. -  Ιούλιος  1874: ο Χαρίλαος Τρικούπης  πρότεινε την καθιέρωση της Αρχής  της Δεδηλωμένης, δηλαδή της αρχής εκείνης όπου ο Βασιλιάς διορίζει  πρωθυπουργούς μόνον όσους διέθεταν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία,  δηλαδή είχαν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Τις πταίει;   ΠΗΓΗ:www.mixanitouxronou.gr

- Δυο ήταν οι κυριότεροι πολιτικοί σχηματισμοί που εναλλάσσονταν στην εξουσία: 

• το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη, που υποστήριζε τον εξευρωπαϊσμό της χώρας και 
• το αντίπαλο κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, που στηριζόταν στα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα.

Οικονομικά προβλήματα

- Πτώχευση του ελληνικού κράτους το 1893:τα χρήματα που δανείστηκε η Ελλάδα από το εξωτερικό στη δεκαετία του 1880, εξαντλήθηκαν γρήγορα. Την οικονομική κρίση επιδείνωσε και η κατάρρευση του εμπορίου της σταφίδας σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς η σταφίδα αποτελούσε το βασικό γεωργικό προϊόν που εξήγε η χώρα. 

Το τέλος του Τρικούπη

• Το ανακτορικό παιχνίδι του Γεώργιου οδήγησε αμέσως τον Τρικούπη σε παραίτηση και τη χώρα, ύστερα από λίγο, στην πτώχευση. 
• Στις εκλογές του 1895 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής με αποτέλεσμα να αυτοεξοριστεί στις Κάννες της Γαλλίας. 
• Το 1896, λίγο πριν πεθάνει, τέθηκε χωρίς τη θέλησή του υποψήφιος στις αναπληρωματικές εκλογές στην επαρχία Βάλτου και εκλέχτηκε πανηγυρικά. 
• Απεβίωσε σε ηλικία 64 ετών στις Κάννες και ενταφιάστηκε στην Αθήνα.

Η κηδεία του Χαρίλαου Τρικούπη. Αθήνα, 11 Απριλίου 1896. Εθνικό Ιστορικό Αρχείο. Η νεκρική πομπή διέρχεται την οδό Πανεπιστημίου....ΠΗΓΗ: www.mixanitouxronou.gr

 Το φαινόμενο της ληστείας

-Συμμορίες ληστών, που ζούσαν συνήθως στην ύπαιθρο ανάμεσα σε νομάδες κτηνοτρόφους, δρούσαν ως τα προάστια της πρωτεύουσας ενώ δημιουργούσαν ταραχές και στα σύνορα της χώρας. Το 1870, μάλιστα, ληστές απήγαγαν και δολοφόνησαν Άγγλους περιηγητές στο χωριό Δήλεσι της Βοιωτίας, δυσφημίζοντας την Ελλάδα στο εξωτερικό

Το επαναστατικό κίνημα στην Κρήτη και ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος

• Επαναστατικό κίνημα της Κρήτης 1896: ενισχύθηκε με στρατό και στόλο από την ελεύθερη Ελλάδα.

 

• Η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Καλά οργανωμένες τουρκικές δυνάμεις εισέβαλαν το 1897 στη Θεσσαλία και στη συνέχεια στη Στερεά Ελλάδα, νικώντας τον ελληνικό στρατό.

•  Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 τερματίστηκε μετά από παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Τουρκία μεγάλη χρηματική αποζημίωση. Για τον λόγο αυτό, πήρε νέο δάνειο από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με τον όρο αυτές να διαχειρίζονται ορισμένα από τα έσοδα του κράτους.

Το γλωσσικό ζήτημα

• Το πρόβλημα της διμορφίας της ελληνικής γλώσσας, απασχόλησε τους

 Έλληνες λόγιους πριν, κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την Επανάσταση
 του 1821, όταν καταβάλλονταν προσπάθειες για τη θέσπιση της επίσημης γλώσσας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

•  Μια ομάδα λογίων, πίστευαν ότι η πολιτισμική αναγέννηση του

 απελευθερωμένου έθνους έπρεπε να βασιστεί στα αρχαία ελληνικά. Επειδή
 όμως αυτό ήταν αδύνατο, επινόησαν μια τεχνητή γλώσσα, την αρχαΐζουσα ή
 νεοαττικιστική, η οποία έμοιαζε αρκετά με την αττική διάλεκτο. Έτσι,  σχηματίστηκε μια νέα γλώσσα, η καθαρεύουσα. 

• Η καθαρεύουσα υιοθετήθηκε στα πρώτα επίσημα έγγραφα του ελληνικού

 κράτους. Η γλώσσα αυτή όμως δεν μιλιόταν από τον απλό λαό.  

• Ο Γιάννης Ψυχάρης ήταν ο πρώτος που οργάνωσε την ομιλούμενη γλώσσα

Η προσπάθειά του αυτή καυτηριάστηκε από τους λόγιους οπαδούς
 της καθαρεύουσας, οι οποίοι δεν δίσταζαν να επιτεθούν στους δημοτικιστές
 κατηγορώντας τους ως ραδιούργους υπονομευτές που ανοίγουν δρόμο στη
 σλαβική εξάπλωση σε βάρος του ελληνισμού.

Τα "Ευαγγελικά"

• Η εφημερίδα «Ακρόπολις» βρέθηκε στο στόχαστρο των αρχαϊστών με την απόφαση της διεύθυνσης να δημοσιεύσει τα Ιερά Ευαγγέλια στη δημοτική γλώσσα. σε απόδοση του Αλέξανδρου Πάλλη. 

• Ωστόσο, οι αντιδράσεις προήλθαν από τους φοιτητές της πρωτεύουσας, μετά

 από παρακίνηση πολλών αρχαϊστών καθηγητών.

• Οι συντηρητικές εφημερίδες κατέκριναν την «Ακρόπολη», συστρατεύθηκαν

 με τους φοιτητές και ανήγαγαν με πηχυαίους τίτλους το θέμα σε εθνικό.
 Καθημερινά φανάτιζαν τους αναγνώστες με την άποψη ότι η μετάφραση των Ευαγγελίων ήταν έργο των σλάβων εχθρών της πατρίδας. Ταυτόχρονα
 υπενθύμιζαν με νόημα τη ρωσική καταγωγή της βασίλισσας Όλγας.

•  Στις 8 Νοεμβρίου μια ογκώδης διαδήλωση κατά της μετάφρασης των

 Ευαγγελίων συντάραξε την Αθήνα. Ομάδες έξαλλων διαδηλωτών
 προσπάθησαν να εισβάλλουν στη Βουλή και στην Αρχιεπισκοπή. Η
 Χωροφυλακή έχασε την ψυχραιμία της και απάντησε με τα όπλα. Ο
 απολογισμός των συμπλοκών στα αιματηρά «Ευαγγελικά»  ήταν 8 νεκροί και
 72 τραυματίες. Όπως ήταν επόμενο, η κυβέρνηση Θεοτόκη παραιτήθηκε. 

 Την αρχική απεικόνιση εντόπισε ο  Θεόδωρος Μεταλληνός. Δείχνει τις  φοιτητικές αναταραχές κατά τα «Ευαγγελικά» στην Πλατεία Κλαυθμώνος. 8 Νοεμβρίου 1901....

ΠΗΓΗ: www.mixanitouxronou.gr