Ενότητα Δ΄

Κεφάλαιο   1

Το μάθημα στο βιβλίο

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία

Η βασιλεία του Όθωνα (1833 - 1862)

Πορτραίτο του Όθωνα. Έργο του Γιόζεφ Κάρλ Στίλερ 
ΠΗΓΗ:el.wikipedia.org

Ο θυρεός του Όθωνα.
ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/

Ήταν ο μοναδικός μονάρχης της Ελλάδος που έφερε τον τίτλο Βασιλεύς της Ελλάδος, δεδομένου ότι οι επόμενοι, του Οίκου των Γκλύξμπουργκ, είχαν τον τίτλο Βασιλεύς των Ελλήνων.

Οι 3 Μεγάλες Δυνάμεις επέλεξαν τον Όθωνα (1815-1867)  και εγγυήθηκαν για το πολίτευμα, την ανεξαρτησία και τα σύνορα της χώρας.

• Ιανουάριος 1833: άφιξη του νεαρού ανήλικου (17χρονου) Όθωνα στην   Ελλάδα.

• Διακυβέρνηση από 3 Βαυαρούς Αντιβασιλείς μέχρι την ενηλικίωσή του.

1. Ιωσήφ Λουδοβίκος Άρμανσπεργκ, πρόεδρος  υπηρέτησε ως αρχικαγκελάριος (πρωθυπουργός). Σ’ αυτόν οφείλεται ο διωγμός των βετεράνων αγωνιστών του ’21, με αποκορύφωμα την περίφημη δίκη του Κολοκοτρώνη.

Άρμανσπεργκ
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

2. Έιντεκ Κάρολος Γουλιέλμος επέβλεπε τα Στρατιωτικά και τα Ναυτικά. Τάχθηκε υπέρ της εκτέλεσης του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα. 

 Έιντεκ Κάρολος Γουλιέλμος
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

3. Γεώργιος Λουδοβίκος φον Μάουρερ  επέβλεπε τα της Δημόσιας Εκπαίδευσης  τα Εκκλησιαστικά καθώς και τα της Δικαιοσύνης.Ήταν επιφανής Βαυαρός νομομαθής, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μονάχου.

Λουδοβίκος φον Μάουρερ
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

Διοίκηση

• Χωρισμός του κράτους σε 10 νομούς και των νομών σε επαρχίες και δήμους για την καλύτερη διοίκηση
• Μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα.
• Δόθηκε βαρύτητα στην ασφάλεια
• Στελέχωση του στρατού με Βαυαρούς αξιωματικούς - οργάνωση κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Χάρτης του 1833
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

Εκπαίδευση

• δημοτικά σχολεία τεταρτοετούς στοιχειώδους εκπαίδευσης 
• σε κάθε πρωτεύουσα επαρχίας τριετές “ελληνικό σχολείο” στο οποίο εισάγονται οι απόφοιτοι των δημοτικών σχολείων. 
• Στις πρωτεύουσες των νομών ιδρύονται “Γυμνάσια” τετραετούς φοίτησης στα οποία εισέρχονται, μετά από εξετάσεις, οι απόφοιτοι του “ελληνικού σχολείου”
• Διδασκαλείο
• Πανεπιστήμιο στην Αθήνα

Το πρώτο Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

Εκκλησία

• Η Εκκλησία της Ελλάδας αποσπάται από το Πατριαρχείο και γίνεται Αυτοκέφαλη (ανεξάρτητη).

Αναδιοργάνωση της Δικαιοσύνης

Το πρώτο κτίριο του Άρειου Πάγου
ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

Σχέσεις με την Υψηλή Πύλη

• Διαταράσσονταν από τους υπόδουλους Έλληνες, που ζούσαν έξω από τα σύνορα του ελληνικού κράτους
• 1855: υπογράφεται η πρώτη εμπορική και ναυτιλιακή συμφωνία ανάμεσα στα δύο κράτη.

Ο τρόπος διακυβέρνησης:

• Η διακυβέρνηση και οι αποφάσεις τους δημιούργησαν δυσαρέσκεια
• Οι αγωνιστές του ’21 παραμερίστηκαν ενώ οι ληστείες μεγάλωναν την ανασφάλεια και την αναταραχή
• Τα εθνικά κτήματα δεν δόθηκαν στους αγρότες και ακτήμονες

Ο γάμος του με την Αμαλία

Στις 10 Νοεμβρίου 1836 ο Όθωνας παντρεύτηκε την κόρη του μεγάλου δούκα του Ολδεμβούργου Μαρία, η οποία στη συνέχεια πήρε το όνομα Αμαλία και το ζευγάρι έφτασε στην Αθήνα στις 2 Φεβρουαρίου 1837.

Η Αμαλία έλαβε το όνομα "Αμαλία, Βασίλισσα της Ελλάδος", που διατήρησε μέχρι το 1862.

Ανέπτυξε έντονη φιλανθρωπική δράση κυριότερα δείγματα των οποίων ήταν: Οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο Πύργος της Βασιλίσσης, η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής και σε όλη την Ευρώπη, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς, το γνωστό Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο κ.ά., Καθιέρωσε ακόμα και επίσημη γυναικεία ενδυμασία ανακτόρων.

Ολόσωμος πίνακας της Αμαλίας με φορεσιά "Αμαλία". Έργο του Νικηφόρου Λύτρα.

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/

  Παλαιά Ανάκτορα

Το κτήριο που σήμερα στεγάζει τη Βουλή κατασκευάσθηκε αρχικά ως ανάκτορο του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας, 'Οθωνα. Το 1836 άρχισαν οι εργασίες ανέγερσης του ανακτόρου. Τα σχέδια είχαν γίνει από τον αρχιτέκτονα Φρειδερίκο Γκαίρτνερ, σχεδιαστή, μεταξύ άλλων, των βασιλικών ανακτόρων του Μονάχου και του Μουσείου Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης.
Μετά από έξι χρόνια, το νέο οικοδόμημα παραδόθηκε στη βασιλική οικογένεια του 'Οθωνα, που έζησε σε αυτό επί είκοσι χρόνια.

Στο υπόγειο στεγάζονταν οι αποθήκες.

 Στο ισόγειο συνυπήρχαν η Γραμματεία και το Ανακτορικό Ταμείο με τους βοηθητικούς τους χώρους, το καθολικό παρεκκλήσιο του βασιλιά, το θησαυροφυλάκιο και τα μαγειρεία. 

Στον πρώτο όροφο βρίσκονταν η Αίθουσα του Θρόνου, η Αίθουσα Τροπαίων, η Αίθουσα των Υπασπιστών,  η Αίθουσα Χορού, η Αίθουσα Παιγνίων και η Τραπεζαρία και τα βασιλικά διαμερίσματα, τα οποία επικοινωνούσαν μεταξύ τους και ήταν οι πολυτελέστεροι χώροι του κτηρίου. 

Το δεύτερο όροφο καταλάμβαναν τα ιδιαίτερα διαμερίσματα των διαδόχων, του αυλάρχη και του προσωπικού των Ανακτόρων.

ΠΗΓΗ: https://www.ethnos.gr/

Τον εξαιρετικού πλούτου και τέχνης διάκοσμο των Ανακτόρων που σχεδίασε ο Γκαίρτνερ, φανερώνουν τα ελάχιστα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία που διασώζονται έως σήμερα, όπως είναι το μεγαλοπρεπές μαρμάρινο κλιμακοστάσιο και οι Αίθουσες Τροπαίων και Υπασπιστών με την εικονογράφησή τους. Στις αίθουσες αυτές, που σήμερα αποτελούν την Αίθουσα Ελευθερίου Βενιζέλου, διατηρείται ζωφόρος (ύψους 1.22 μ. και μήκους 78 μ.), όπου αποτυπώνονται γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και προσωπογραφίες αγωνιστών, σε σχέδια του γλύπτη Λούντβιχ Μίκαελ φον Σβαντάλερ (Ludwig Michael von Schwanthaler) και με τη συνεργασία των ζωγράφων Φίλιππου και Γεώργιου Μαργαρίτη.
 Με τη λέξη "ζωφόρος" ή διάζωμα στην αρχιτεκτονική και την αρχαιολογία χαρακτηρίζεται σπουδαίο αρχιτεκτονικό στοιχείο που προσδίδει μια κομψότητα στο επιστέγασμα των κτιρίων. Αποτελεί μια διακοσμητική ταινία που περιτρέχει το οικοδόμημα. Βρίσκεται συνήθως στην εξωτερική όψη του κτιρίου που μαζί με το γείσο και το επιστύλιο αποτελούν το λεγόμενο θριγκό. Όταν αυτό το διάζωμα φέρει μεταξύ των άλλων παραπάνω τμημάτων του Θρογκού ανάγλυφες παραστάσεις τότε η δημιουργούμενη σειρά αυτών λέγεται ζωφόρος. Η διαφορά της ζωφόρου από το απλό διάζωμα βρίσκεται στην ίδια την ετυμολογία της λέξης, που σημαίνει κυριολεκτικά φέρω ζωή.

Ακριβώς δίπλα στο κτήριο των Ανακτόρων διαμορφώθηκε, με την προσωπική φροντίδα της Αμαλίας, ο Βασιλικός Κήπος, ο οποίος κάλυπτε την έκταση που έχει μέχρι και σήμερα. Η φύτευση του κήπου ανατέθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1840 στο Γάλλο κηποτέχνη Φρανσουά Λουί Μπαρώ (François Louis Bareaud), ο οποίος σχεδίασε το εσωτερικό δίκτυο των οδών και καθόρισε τη μορφή και τη θέση των διακοσμητικών στοιχείων, των κτισμάτων, των υδάτινων εκτάσεων και των περίφρακτων χώρων του.

ΠΗΓΗ:www.mixanitouxronou.gr

Ο Εθνικός Κήπος σήμερα (1927)

ΠΗΓΗ: https://dasarxeio.com/

Σύγχρονη Βουλή  Το Νοέμβριο του 1929 η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, ύστερα από πολλές συζητήσεις στη Βουλή, αποφάσισε τη στέγαση της Γερουσίας, στο κτήριο των Παλαιών Ανακτόρων. Με σχέδια του αρχιτέκτονα Ανδρέα Κριεζή έγιναν σημαντικές αλλαγές. Το καλοκαίρι του 1930 άρχισαν οι εργασίες της μετατροπής του κτηρίου ώστε να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες. Στον χώρο του προαυλίου των Παλαιών Ανακτόρων προστέθηκε το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, το οποίο φιλοτεχνήθηκε από τον αρχιτέκτονα Λαζαρίδη, το έτος 1932, και αποτελεί έκτοτε το επίκεντρο των εθνικών εορτασμών. Από το 1935 ως σήμερα στο κτήριο στεγάζεται το Κοινοβούλιο, με μικρές διακοπές κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, της γερμανικής κατοχής και του απριλιανού χουντικού πραξικοπήματος.

Παλαιά Βουλή σημερινό Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Το Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής είναι ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό κτήριο που βρίσκεται στην οδό Σταδίου στην Αθήνα. Αποτελεί ένα από τα πλέον ιστορικά κτίσματα της πόλης και στεγάζει το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Στην πλατεία μπροστά από το μέγαρο βρίσκεται το άγαλμα του αρχιστράτηγου της Επανάστασης του 1821, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Τον χώρο αυτό καταλάμβανε αρχικά η οικία του του Αθηναίου τραπεζίτη και πολιτικού Αλέξανδρου Κοντόσταυλου. Μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα το 1833, ο Όθωνας επέλεξε το κτήριο ως προσωρινό χώρο κατοικίας του, κατά τη διάρκεια της κατασκευής των Ανακτόρων (που σήμερα στεγάζουν τη Βουλή).

Μπροστά από το μέγαρο δεσπόζει ένα μεγάλων διαστάσεων μπρούντζινο άγαλμα του στρατηγού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, έφιππου. Γλύπτης ήταν ο Λάζαρος Σώχος στο Παρίσι το 1900.  Στη σημερινή του θέση μεταφέρθηκε το 1954. Στο βάθρο υπάρχουν χαραγμένες σκηνές από τη Μάχη των Δερβενακίων, καθώς και παράσταση της Πελοποννησιακής Γερουσίας κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Έχει φορά προς την οδό Σταδίου. Ο Κολοκοτρώνης γυρνά το κεφάλι του προς το κτήριο ενώ το δάκτυλό του δείχνει προς αντίθετη κατεύθυνση, στην οποία κατά τον 19ο αιώνα βρίσκονταν οι Βασιλικοί Στάβλοι. Σύμφωνα με λαϊκό ανέκδοτο της περιόδου, ο ήρωας της Επανάστασης έδειχνε στους κοινοβουλευτικούς πως λόγω της δουλοπρέπειάς τους προς τον βασιλιά, οι στάβλοι ήταν το κατάλληλο μέρος για αυτούς.

  ΠΗΓΗ:https://el.wikipedia.org/

ΠΗΓΗ: http://www.athenssculptures.com/

Μια μικρή γεύση από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

ΠΑΙΧΝΊΔΙ ΚΛΙΚ

ΠΗΓΗ: daslkalosa.eu

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

Η έντονη λαϊκή  δυσαρέσκεια κατά του Όθωνα οδήγησε στο επαναστατικό κίνημα

 της 3ης Σεπτεμβρίου 1843

Τη νύχτα της 2ας προς την 3η Σεπτεμβρίου 1843 επαναστατημένες μονάδες στρατού με αρχηγό τον διοικητή του ιππικού των Αθηνών, συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη, μαζί με πλήθος λαού περικυκλώνουν τα ανάκτορα και υποβάλλουν στον Όθωνα (διακρίνεται στο παράθυρο δεξιά) τα αιτήματα των επαναστατών για παραχώρηση Συντάγματος. Συλλογή Λάμπρου Ευταξία, Αθήνα.(ΠΗΓΗ:https://el.wikipedia.org/)

Σύνταγμα είναι ο θεμελιώδης νόμος της Πολιτείας, που ορίζει από τη μια πώς συγκροτείται και πώς ασκείται η κρατική εξουσία και, από την άλλη, ποια είναι τα σπουδαιότερα δικαιώματα που οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν έναντι πάντων.

Πρώτα Συντάγματα, με τη σημερινή έννοια του όρου, ήταν το αμερικανικό του 1787 – το οποίο, σημειωτέον, εξακολουθεί να ισχύει – και τα Συντάγματα της Γαλλικής Επανάστασης, τα οποία χρησίμευσαν ως πρότυπα για τα μεταγενέστερα Συντάγματα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της αναγεννημένης Ελλάδας.

ΠΗΓΗ:https://www.syntagmawatch.gr/

Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Φαίνονται τα ανάκτορα από την πλευρά της πλατείας και ο συγκεντρωμένος κόσμος και στρατός (ΠΗΓΗ:https://el.wikipedia.org/

Συνταγματάρχης Δημήτριος Καλλέργης και Ιωάννης Μακρυγιάννης

ΠΗΓΗ: daskalosa.eu

ΠΗΓΗ:https://el.wikipedia.org/

Μεταβολή του πολιτεύματος: από απόλυτη σε συνταγματική μοναρχία.

Τα επαναστατικά κινήματα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Σ.Ελλάδα , Πελοπόννησο) είχαν ως αποτέλεσμα να χάσει το θρόνο του ο Όθωνας και μαζί με την Αμαλία να επιστρέψουν στη Βαυαρία. 

 

Η αναχώρηση του Όθωνα. Λαϊκή λιθογραφία,
Μουσείο Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας (ΠΗΓΗ:https:www.mixanitouxronou.gr)

Ο Όθωνας και η Αμαλία στο Μονάχο το 1867 
 (ΠΗΓΗ: www.mixanitouxronou.gr)

Κάποιοι ιστορικοί αναφέρουν ότι ο Όθων αγάπησε την Ελλάδα όσο τίποτε άλλο, όχι όμως και τους Έλληνες. Απεβίωσε στις 26 Ιουλίου 1867 στη Βαμβέργη. Ο ίδιος θέλησε να θαφτεί με την παραδοσιακή ενδυμασία της Ελλάδας, τη φουστανέλα. Είναι θαμμένος δίπλα στην Αμαλία, στην κρύπτη των οικογενειακών τάφων της βαυαρικής δυναστείας, στην Εκκλησία των Θεατινών, στο κέντρο του Μονάχου.

Η σαρκοφάγος του Όθωνα στην εκκλησία των Θεατινών στο Μόναχο (ΠΗΓΗ: el.wikipedia.org)

 Στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα διαδόθηκε 

η «ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ»: προσπάθεια για επέκταση των συνόρων του ελληνικού κράτους και η απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων που εξακολουθούν να ζουν κυρίως στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Εμπνευστής  της  "Μεγάλης  Ιδέας"  ήταν  ο  Ιωάννης Κωλέττης,  ο οποίος ανάλαβε και  πρωθυπουργός το 1844 μέχρι τον θάνατό του το 1847.

Υποστηρικτής της ιδέας είναι και ο ίδιος ο Όθωνας.

η      Η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για την απόδοση Συντάγματος από τον Βασιλιά Όθωνα, με ηγέτες τους Στρατηγούς Δημήτριο Καλλέργη και Γιάννη Μακρυγιάννη αποτέλεσε εκτός από ορόσημο για την νεώτερη ελληνική ιστορία και πηγή έμπνευσης για τον πολιτισμό της χώρας μας.

Γι       Για την ημέρα αυτή γράφτηκαν και τραγούδια όπως το “Φίλοι και αδέρφια” που ερμήνευσε ο Νίκος Ξυλούρης για την θεατρική παράσταση του Ιάκωβου Καμπανέλη “Το μεγάλο μας τσίρκο”.  

"    "Φίλοι κι αδέρφια" (Καμπανέλη - Ξαρχάκου)

Φίλοι κι αδέλφια, μανάδες γέροι και παιδιά, στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε

ποιοι περπατούν στα σκοτεινά και σεργιανούνε στα στενά φίλοι κι αδέλφια μάνες γέροι και παιδιά

Γράφουν σημάδια μηνύματα στο Βασιλιά σαν με φωνάξεις έβγα να το γράψεις,

να μη σ’ ακούσουν τα σκυλιά, βγάλε φωνή χωρίς μιλιά, σημάδια και μηνύματα στο Βασιλιά

Ήταν Στρατιώτες Καπεταναίοι και Λαϊκοί, όρκο σταυρώσαν πάνω στο σπαθί τους

η Λευτεριά να μη χαθεί όρκο σταυρώσαν στο σπαθί  Καπεταναίοι Στρατιώτες Λαϊκοί

Όπου φοβάται φωνή ν’ ακούει απ’ το Λαό σ’ έρημο τόπο ζει και βασιλεύει

Κάστρο φυλάει ερημικό έχει το φόβο φυλαχτό όπου φωνή φοβάται ν’ ακούει απ’ το Λαό

Γη παιδεμένη με σίδερο και με φωτιά για κοίτα ποιον σου φέραμε καημένη

να σ’ αφεντεύει από ψηλά τα κρίματά σου είναι πολλά Γη που το σίδερο παιδέψαν κι η φωτιά

Καίει το φιτίλι ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά κάνουν Βουλή Συντακτική και γράφουν

το θέλημά τους στα χαρτιά κι η Κοσμοθάλασσα πλατιά κάνουν Βουλή ξεθηκαρώνουν τα σπαθιά

Τρεις του Σεπτέμβρη μανάδες γέροι και παιδιά στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε

τι φέρνουμε στο Βασιλιά βαθιά γραμμένο στα χαρτιά τρεις του Σεπτέμβρη μάνες γέροι και παιδιά

Φίλοι κι αδέλφια μανάδες γέροι και παιδιά στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε

ποιοι περπατούν στα σκοτεινά και σεργιανούνε στα στενά φίλοι κι αδέλφια μάνες γέροι και παιδιά

Ιδιαίτερα δημοφιλές έγινε και ένα άλλο τραγούδι που αναφέρεται στην 3η Σεπτεμβρίου 1843, το “Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες”, το οποίο σύμφωνα με τον στιχουργό του Μάνο Ελευθερίου “γράφτηκε για να εξυμνήσει την πιο ανιδιοτελή, την πιο τίμια και αγωνιστική μορφή του Ελληνισμού και του ’21, τον Μακρυγιάννη”.

 “Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες”(Ανδριόπουλος - Ελευθερίου)

Μόνο να γράφεις τ’ όνομά σου
κι εκείνο το ‘μαθες μισό
να συλλαβίζεις τα όνειρά σου
στο Άργος και στον Ιλισό

Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες
τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς
και τσικουδιά στους καφενέδες
τα παλληκάρια να κερνάς

Του κόσμου το στενό γεφύρι
θα το περάσουμε μαζί
θα `ναι η καρδιά σου παραθύρι
τα λόγια σου παλιό κρασί

Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες
τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς
και τσικουδιά στους καφενέδες
τα παλληκάρια να κερνάς

ΠΗΓΗ: https://kanaliena.gr/

Μπορείς να μάθεις για τον Όθωνα από τη "Μηχανή του Χρόνου"

Α΄μέρος

Β΄μέρος

Γ΄μέρος