Γεωγραφία Κεφάλαιο 15

Η σημασία του υδρογραφικού δικτύου στη ζωή των ανθρώπων 

Η σημασία του υδρογραφικού δικτύου στη ζωή των ανθρώπων

• το υδρογραφικό δίκτυο ενός τόπου.
• ποιες ανθρώπινες δραστηριότητες μειώνουν τη διαθέσιμη ποσότητα γλυκού νερού

Το σύνολο των περιοχών γλυκού νερού, όπως είναι οι ποταμοί και οι λίμνες αποτελούν το υδρογραφικό δίκτυο, το οποίο εξυπηρετεί την ύδρευση, την άρδευση και τις ανάγκες του ανθρώπου για μετακινήσεις, ψυχαγωγία κ.λπ.

Γεωγραφικό γλωσσάριο:

Άρδευση: το πότισμα των καλλιεργημένων εκτάσεων

Ύδρευση: η χρήση του νερού για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών

Yδρογραφικό δίκτυο: το σύνολο των περιοχών γλυκού νερού που διαθέτει ένας τόπος (ποταμοί, χείμαρροι, λίμνες, πηγές)

Πλωτός ποταμός: ποταμός, στον οποίον μπορούν να πλεύσουν πλοία γνωστά ως ποταμόπλοια

Το νερό δεν είναι ανεξάντλητος φυσικός πόρος, γι αυτό θα πρέπει να μην το καταναλώνουμε άσκοπα και ιδίως στην Ελλάδα που τα αποθέματά της σε νερό βρίσκονται σε μέτριο επίπεδο-έντονο μάλιστα τους θερμούς μήνες-επιβάλλεται η σωστή και αναγκαία χρήση του.

Μια άλλη δραστηριότητα που μειώνει τις διαθέσιμες ποσότητες του γλυκού νερού είναι και η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που προκαλούν πολλά προβλήματα σε λίμνες (ευτροφισμός, καταστροφή πανίδας και χλωρίδας), από τις οποίες οι άνθρωποι προμηθεύονται πόσιμο νερό.

Τίγρης-Ευφράτης:

Ποταμοί της Δυτικής Ασίας που χύνονται στον Περσικό Κόλπο.

  Το μήκος του Ευφράτη φτάνει τα 2760 χιλιόμετρα. Οι πηγές του τοποθετούνται στην περιοχή της Τουρκικής Αρμενίας. Αφού, για ένα διάστημα, περάσει το έδαφος της Τουρκίας, συνεχίζει στη Συρία. Στη συνέχεια, αφού διασχίσει τη Μεσοποταμία ή Ιράκ, χύνεται στον Περσικό κόλπο, αφού στα τελευταία χιλιόμετρα της διαδρομής του ενωθεί με τον άλλο μεγάλο ποταμό της δυτικής Ασίας, τον Τίγρη. Ο Ευφράτης είναι σημαντικό ποτάμι τόσο για τη Συρία, όσο και για το Ιράκ. Στη Συρία, στο μικρό μέρος που τη διασχίζει, μετατρέπει ένα μεγάλο μέρος της ερήμου της, σε εύφορη γη. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει δύο μεγάλα φράγματα. Έτσι η Συρία, εκτός από την ηλεκτρική ενέργεια που εξοικονομεί, ποτίζει και μεγάλες εκτάσεις και ένα μεγάλο μέρος από την παλιά Συριακή έρημο έχει μετατραπεί σε εύφορη γη.

  Ο Τίγρης διαρρέει το Κουρδιστάν, από τα όρη του οποίου και πηγάζει, διασχίζει το Ιράκ, ένα μέρος της Τουρκίας κι απλώνεται στην πεδιάδα της Μεσοποταμίας. Κάπου κοντά στη Βαγδάτη συναντά τον Ευφράτη, με τον οποίο κι ενώνεται. Η σημασία του Τίγρη για την περιοχή είναι τεράστια, επειδή ουσιαστικά από αυτόν και τον Ευφράτη αρδεύεται η μεγάλη κοιλάδα, στην οποία βρίσκονταν οι αρχαίες πόλεις Νινευή, Σελεύκεια, Κτησιφώντα. Σήμερα στις όχθες του Τίγρη είναι χτισμένες οι σημαντικές πόλεις Βαγδάτη, Βασόρα, Μοσούλη. Από την αρχαία ακόμα εποχή το 3.000 π.Χ. είχαν αρχίσει αρδευτικά έργα στην κοιλάδα του Τίγρη. Ο ποταμός είναι πλωτός, με ορμητικό ρεύμα. Για το Ιράκ, ο Ευφράτης, μαζί με τον Τίγρη, εξασφαλίζουν την ύπαρξη της χώρας του Ιράκ. Στην περίπτωση που δεν είχε αυτά τα δύο ποτάμια, θα είχε ήδη γίνει προ πολλού μια τεράστια έρημος αφού η πεδιάδα, που βρίσκεται ανάμεσα στα δυο ποτάμια, αποτελεί τη μοναδική σχεδόν καλλιεργήσιμη περιοχή της χώρας. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν και οικοδομούνται μεγάλα αρδευτικά φράγματα, με αποτέλεσμα να γίνεται οικονομικότερη εκμετάλλευση των νερών του ποταμού και κάθε χρόνο να προσθέτονται νέα εδάφη στην καλλιέργεια, που, πριν από μερικά χρόνια, ήταν έρημος.

 Θεοί ποτάμιοι:
Στον ελλαδικό χώρο, όλοι σχεδόν οι ποταμοί θεοποιήθηκαν από τους ανθρώπους. Ο Ίναχος, ο Ασωπός, ο Κηφισός, ο Πηνειός, ο Αλφειός, ο Ιλισός, ενώ ο μεγαλύτερος ποτάμιος θεός ήταν ο Αχελώος. Ο πρωτότοκος και μεγαλοπρεπέστερος από τους ποταμούς-γιους του Ωκεανού ήταν ο Αχελώος και είχε την ικανότητα να μεταμορφώνεται άλλοτε σε δράκο κι άλλοτε σε ταύρο.

Ποσειδώνας, ο θεός του υγρού στοιχείου:	H σημαντικότερη θεότητα των νερών, ήταν ο Ποσειδώνας, ο θεός του υγρού στοιχείου με όλες τις μορφές του. Για τις ηπειρωτικές περιοχές ήταν ο θεός των ποταμών, που ποτίζουν και γονιμοποιούν τη γη και ο θεός των πηγών, που είχε την κυριαρχία του και τις λίμνες. Σύμφωνα με το θρύλο είχε την κατοικία του στον Αλφειό ποταμό.

Στις περισσότερες θρησκείες, το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής, της καθαρότητας, της ψυχικής υγείας.	Για το Χριστιανισμό το νερό είναι σύμβολο εξαγνισμού και καθαρμού.  Μέσα από το Βάπτισμα, ο πιστός απαλλάσσεται από το προπατορικό αμάρτημα, αναγεννάται πνευματικά και δέχεται την ευλογία του Αγίου Πνεύματος.  Στους περισσότερους χριστιανικούς ναούς υπάρχει νερό, που σύμφωνα με την παράδοση, έχει αγιαστεί από την Παναγία ή από κάποιον Άγιο. Το νερό αυτό ονομάζεται αγίασμα και οι πιστοί το πίνουν με ευλάβεια, γιατί θεωρείται θαυματουργό και θεραπευτικό.  Το αγίασμα του νερού, την ημέρα των Θεοφανίων προβάλλεται με μεγάλη επισημότητα, μόλις ο Παπάς ρίξει το σταυρό μέσα στα νερά του τόπου. Αυτός που θα πέσει και θα καταφέρει να πιάσει πρώτος το σταυρό, δέχεται τις τιμές και τις επιδοκιμασίες των συνανθρώπων του.

Στη μουσουλμανική, αλλά και στην ιουδαϊκή θρησκεία:	οι πιστοί θεωρούν το νερό ένα από τα σημαντικότερα αγαθά και γι’ αυτό, προτού εισέλθουν στους χώρους προσευχής τους, πλένονται.  Οι Ινδουιστές συνήθιζαν να χτίζουν τους ναούς τους, κοντά σε τόπους όπου επικρατούσε το υγρό στοιχείο.  Στο Βουδισμό το νερό χρησιμοποιείται στις κηδείες, όπου γεμίζεται ένα δοχείο, ώσπου να ξεχειλίσει και συμβολίζει το πέρασμα από τον ένα στον άλλο κόσμο, όπως το νερό ξεχειλίζει στο ποτάμι και περνάει στους ωκεανούς.

Παροιμίες και λαϊκές φράσεις :	Είπε το νερό νεράκι. Ότι βρέξει, ας κατεβάσει. Ξέρει το μάθημα νεράκι. Κολυμπάει σε βαθιά νερά. ή Κολυμπάει σε θολά νερά. Το νερό που στέκεται, βρομίζει. Έχασε τα νερά του. Βγήκε απ’τα νερά του. Τον έφερε στα νερά του. Έκανε μια τρύπα στο νερό. Έβαλε το νερό στ’ αυλάκι. Κουβαλάει νερό με το κόσκινο. Ήπιε το αμίλητο νερό. Περί ανέμων και υδάτων. Μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό. Έβαλε νερό στο κρασί του. Το αίμα νερό δε γίνεται. Τα έκανε θάλασσα ή Τα έκανε μούσκεμα.