Ιστορία

κεφάλαιο 4

Η επανάσταση στη Στερεά Ελλάδα

Παρουσίαση του Α. Αγγελόπουλου ΚΛΙΚ

- Δύσκολες συνθήκες για την εξέγερση στη Σ. Ελλάδα

• αραιοκατοικημένη στα δυτικά
• άπειροι στα πολιτικά πρόκριτοι
• σημαντική παρουσία οθωμανικού στρατού
• ΘΕΤΙΚΟ: φημισμένοι και ικανοί Κλέφτες και Αρματωλοί στην περιοχή

- Συσκέψεις  (έναρξη του αγώνα στη Σ. Ελλάδα)

• Ιανουάριος 1821: Λευκάδα 
• Μάρτιος 1821: Βοιωτία 

- Επαναστατικές ενέργειες

1) Ανατολική Στερεά

• κατάληψη Σαλώνων (Άμφισσα)  (Πανουργιάς) με τη βοήθεια κατοίκων του Γαλαξιδίου
• κατάληψη Λιδωρίκι, Λιβαδειά, Αταλάντη, Θήβα
• Αθήνα περιορίζοντας του Τούρκους στην Ακρόπολη
• Χαλκίδα (Αντώνιος Κριεζής)

ΠΗΓΗ φωτογραφίας: daskalosa.eu

Πανουργιάς (Αρματωλός Σαλώνων)

Αντώνιος Κριεζής: αγωνιστής του 1821 και στη συνέχεια 2 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας (1849 - 1854)

 2) Δυτική Στερεά

• Αγρίνιο (Βραχώρι), Αιτωλικό, Μεσολόγγι - άφιξη Α. Μαυροκορδάτου 

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος: Φαναριώτης, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας αξιωματούχων (διερμηνείς, ηγεμόνες). Πολιτική προσωπικότητα που επεδίωκε τη στήριξη της Αγγλίας. Πρωθυπουργός της Ελλάδας (1833 - 1834 και 1854 - 1855) 

Αντιδράσεις Τούρκων

• Χουρσίτ Πασάς: τους πασάδες Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη

Χουρσίτ Πασάς

Κιοσέ Μεχμέτ

Ομέρ Βρυώνης

Οι Έλληνες περιμένουν τους Τούρκους:

•  Πανουργιάς: (θάνατος Ησαΐα) Ηράκλεια
• Δυοβουνιώτης: γέφυρα του Γοργοποτάμου

Οι Τούρκοι τους εκδίωξαν

• Διάκος: γέφυρα της Αλαμάνας

- Μάχη της Αλαμάνας: 23 Απριλίου 1821 - τραυματισμός αιχμαλωσία και μαρτυρικός θάνατος του Διάκου

- Χάνι της Γραβιάς

• 8 Μαΐου 1821: Οδυσσέας Ανδρούτσος με 118 άνδρες και ηρωική έξοδο - σημαντικές απώλειες για τους Τούρκους.

 

ΠΗΓΗ φωτογραφιών: anoixtosxoleio.weebly.com

Η συμβολή της θυσίας του Διάκου:

• Έδειξε ότι η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν μια απλή εξέγερση, αλλά αποφασιστικός αγώνας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. 
• Ενέπνευσε τους Έλληνες αγωνιστές.

Η συμβολή της μάχης στο χάνι της Γραβιάς:

• Μεγάλες απώλειες για το οθωμανικό στράτευμα.
• Ανακόπηκε η πορεία του οθωμανικού στρατού προς την Πελοπόννησο.
• Τονώθηκε το ηθικό των εξεγερμένων Ελλήνων σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα.

Αθανάσιος Διάκος
Δημοτικό (κλέφτικο)
Τρία πουλάκια κάθουνταν ψηλά στη Χαλκουμάτα.
Το 'να τηράει τη Λειβαδιά και τ' άλλο το Ζητούνι,
το τρίτο το καλύτερο μοιρολογάει και λέει:
-Πολλή μαυρίλα πλάκωσε, μαύρη σαν καλιακούδα.
Μην ο Καλύβας έρχεται, μην ο Λεβεντογιάννης;
-Νουδ' ο Καλύβας έρχεται νουδ' ο Λεβεντογιάννης.
Ομέρ Βρυώνης πλάκωσε με δεκαοχτώ χιλιάδες.

Ο Διάκος σαν τ' αγροίκησε πολύ του κακοφάνη.
Ψηλή φωνή εσήκωσε, τον πρώτο του φωνάζει.
"Τον ταϊφά μου σύναξε, μάσε τα παλληκάρια,
δώσ' τους μπαρούτη περισσή και βόλια με τις χούφτες,
γλήγορα για να πιάσουμε κάτω στην Αλαμάνα,
που 'ναι ταμπούρια δυνατά κι όμορφα μετερίζια".

Παίρνουνε τ' αλαφριά σπαθιά και τα βαριά τουφέκια,
στην Αλαμάνα φτάνουνε και πιάνουν τα ταμπούρια.
"Καρδιά, παιδιά μου" φώναξε, "παιδιά μη φοβηθείτε,
σταθείτε αντρειά σαν Έλληνες και σα Γραικοί σταθείτε".

Ψιλή βροχούλα έπιασε κι ένα κομμάτι αντάρα,
τρία γιουρούσια έκαμαν, τα τρία αράδα αράδα.
Έμεινε ο Διάκος στη φωτιά με δεκαοχτώ λεβέντες.
Τρεις ώρες επολέμαε με δεκαοχτώ χιλιάδες.
Βουλώσαν τα ταμπούρια του κι ανάψαν τα τουφέκια
κι ο Διάκος εξεσπάθωσε και στη φωτιά χουμάει.
Ξήντα ταμπούρια χάλασε κι εφτά μπουλουκμπασήδες
και το σπαθί του κόπηκε ανάμεσα απ' τη χούφτα
και ζωντανό τον έπιασαν και στον πασά τον πάνουν.
Χίλιοι τον παν από μπροστά και χίλιοι από κατόπι.

Κι ο Ομέρ Βρυώνης μυστικά στον δρόμο τον ερώτα:
"Γίνεσαι Τούρκος Διάκο μου, την πίστη σου ν' αλλάξεις,
να προσκυνήσεις στο τζαμί, την εκκλησιά ν' αφήσεις";
Κι εκείνος τ' αποκρίθηκε και στρίβει το μουστάκι:
"Πάτε κι εσείς κι η πίστη σας, μουρτάτες να χαθείτε!
Εγώ Γραικός γεννήθηκα Γραικός θε ν' αποθάνω.
Α, θέλετε χίλια φλωριά και χίλιους μαχμουτιέδες
μόνον εφτά μερών ζωή θέλω να μου χαρίστε,
όσο να φτάσει ο Οδυσσεύς και ο Θανάσης Βόγιας".
Σαν τ' άκουσε ο Χαλίμπεης, αφρίζει και φωνάζει:
"Χίλια πουγκιά σας δίνω γω κι ακόμα πεντακόσια,
το Διάκο να χαλάσετε, το φοβερό τον κλέφτη,
γιατί θα σβήσει τη Τουρκιά κι όλο μας το ντοβλέτι".

Το Διάκο τότε παίρνουνε και στο σουβλί τον βάζουν.
Ολόρτο τον εστήσανε κι αυτός χαμογελούσε,
την πίστη τους τους ύβριζε, τους έλεγε, μουρτάτες:
"Σκυλιά, κι α' με σουβλίσετε ένας Γραικός εχάθη.
Ας είναι ο Οδυσσεύς καλά και ο καπετάν Νικήτας,
που θα σας σβήσουν την Τουρκιά κι όλο σας το ντοβλέτι". 

Σχολιάστε την πηγή  1 (σελ. 88)

• Ποιος είναι ο σκοπός της επιστολής του Οδυσσέα Ανδρούτσου στους κατοίκους του Γαλαξιδίου; 
• Ποια τα επιχειρήματά του;

ΠΗΓΗ Διαφανειών: Α. Αγγελόπουλος daskalosa.eu