Ιστορία Κεφάλαιο 5

Η οικονομική ζωή

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία ΚΛΙΚ

Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς ήταν μια διεθνής συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε στις 26 Ιανουαρίου 1699 στο Σρέμσκι Καρλόβτσι μια πόλη στη σημερινή Σερβία. Η συνθήκη τερμάτισε τον αυστροοθωμανικό πόλεμο του 1683-1697 στον οποίο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν.

Υπογράφτηκε μετά από ένα συνέδριο, πληρεξούσιων αντιπροσώπων, διάρκειας δύο μηνών όπου συνήλθαν σε 36 συνεδριάσεις από 17 Νοεμβρίου του 1698 μέχρι τον Ιανουάριο του 1699 μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  και των συνασπισμένων δυνάμεων του Ιερού Συνασπισμού του 1684, (μίας συμμαχίας ευρωπαϊκών δυνάμεων: Αψβουργική Αυτοκρατορία, την Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία, τη Δημοκρατία της Βενετίας και τη Ρωσική Αυτοκρατορία).

Η συνθήκη σημάδεψε την αρχή της Οθωμανικής παρακμής και την ανάδειξη της Αυστρίας σε κυρίαρχη δύναμη της κεντρικής Ευρώπης.

Ο Σουλτάνος Μουσταφά Β΄ που αναγκάσθηκε ν΄ αποδεχτεί τους όρους της Συνθήκης του Κάρλοβιτς

Ήταν η πρώτη φορά που η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραφε συνθήκη (και όχι απλή ανακωχή) με μη μουσουλμανικό κράτος και η πρώτη φορά που εγκατέλειπε τόσο μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Για τους επόμενους δύο αιώνες οι Ευρωπαίοι δε θα ασχολούνταν με την οθωμανική ισχύ αλλά με την οθωμανική αδυναμία, καθώς οι γείτονες του Σουλτάνου ανταγωνίζονταν για εδαφικά οφέλη εις βάρος της αυτοκρατορίας του. Η φράση «ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του φθινοπώρου του 1683, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης. 

Η συνθήκη είχε αξιοσημείωτες συνέπειες και για τους Έλληνες, που αν και δεν υπήρχε όρος που να κάνει κάποια σχετική μνεία, έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες εμπόρους να ξαναρχίσουν το εμπόριο με τη Βενετία και την Αυστριακή Αυτοκρατορία.
Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι στην υπογραφή της συνθήκης ο επίσημος αντιπρόσωπος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν ένας Φαναριώτης, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων) , γεγονός που σηματοδοτεί την άνοδο των Φαναριωτών στον οθωμανικό κρατικό μηχανισμό κατά τον 18ο αιώνα.

ΠΗΓΗ: el.wikipedia.org

Η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή  πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουλγαρικό χωριό κοντά στη Σιλιστρία, στο οποίο υπογράφηκε το 1774, που ήταν το αποτέλεσμα του πρώτου μεγάλου ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-74).  Οι Ρώσοι νίκησαν τους Οθωμανούς, οι οποίοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν ειρήνη και στις 21 Ιουλίου 1774 υπογράφτηκε η ομώνυμη Συνθήκη ειρήνης. Με τη συνθήκη αυτή η Ρωσία διαμόρφωσε τη διπλωματική βάση για περαιτέρω επέμβαση στα εσωτερικά της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σε ό,τι αφορά στα ελληνικά ενδιαφέροντα, με την υπογραφή της Συνθήκης κατοχυρώθηκε νομικά το δικαίωμα της χρήσης της ρωσικής σημαίας από Έλληνες πλοιοκτήτες, όπως και η ναυπήγηση πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος. Χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία και τη χορήγηση αδείας, σε όσους ύψωναν τη ρωσική σημαία, από τον διοικητή της Οδησσού, ο εμπορικός στόλος των Ελλήνων πλοιοκτητών αναπτύχθηκε θεαματικά. Ακολουθώντας πιστά τα γεωστρατηγικά της ενδιαφέροντα, η Ρωσία ενδιαφερόταν άμεσα για την ανάπτυξη της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, είτε εξαιτίας της έλλειψης ρωσικών εμπορικών πλοίων για τη μεταφορά εμπορευμάτων, είτε εξαιτίας της ναυτικής δεξιότητας των ελληνικών πληρωμάτων.
Γενικά οι Έλληνες (στεριανοί και νησιώτες) του ελλαδικού χώρου υποτάσσονταν ηθελημένα στους Ρώσους και πολλοί εξ αυτών, μετά την υπογραφή της συνθήκης, εγκαταστάθηκαν στη Ρωσία ιδρύοντας νέους οικισμούς σε εκτάσεις που παραχώρησε η ίδια η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας και ειδικά στους Έλληνες. Αλλά και ένα μεγάλο ρεύμα νησιωτών και Πελοποννησίων κατευθύνθηκε στις Μικρασιατικές περιοχές όπου ο ζυγός φαινόταν ελαφρύτερος, καθώς και σε μεγαλύτερα κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπως Κωνσταντινούπολη, ή και σε κατεχόμενες περιοχές στην Αυστρία και Ουγγαρία. Το σημαντικότερο άρθρο της Συνθήκης αυτής για τους Έλληνες ήταν το 7ο κατά το οποίο: «Η Πύλη υπόσχεται να παρέχει συνεχή προστασία στη Χριστιανική Θρησκεία και τις εκκλησίες αυτής».

ΠΗΓΗ: el.wikipedia.org

Ελληνικά πλοία διαφόρων εποχών ΚΛΙΚ

Διομολογήσεις ΚΛΙΚ

Διαδραστικός χάρτης αποτύπωσης των οικονομικών δραστηριοτήτων ΚΛΙΚ

Διαδραστική απεικόνιση του πίνακα της αθηναϊκής αγοράς ΚΛΙΚ

Ερωτήσεις:

    1) Πού βασιζόταν η οικονομία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πριν την παρακμή της;

  2) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στη σταδιακή παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

    3)  Σε τι ωφέλησε τους Έλληνες η παρακμή της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας;

   4) Ποιοι άλλοι παράγοντες ωφέλησαν τους Έλληνες;

   5) Πώς ευνοήθηκε το ελληνικό εμπόριο και η ναυσιπλοΐα;

   6) Ποιες άλλες εξελίξεις βελτίωσαν τη θέση των Ελλήνων  παραμονές της     Μεγάλης Επανάστασης του 1821;