Ιστορία κεφάλαιο 3

Η θρησκευτική και πολιτική οργάνωση των Ελλήνων

Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως

Είναι το αρχαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινούπολης και ένα από τα αρχαιότερα του κόσμου, αφού λειτουργεί σχεδόν αδιαλείπτως για πάνω από 500 χρόνια!
Ιδρύθηκε το 1454 και θεωρείται  η συνέχεια της Οικουμενικής Πατριαρχικής Σχολής που ίδρυσε ο Μ. Κωνσταντίνος!

Στην πορεία του χρόνου έχει αλλάξει πολλές φορές έδρα:
Στην αρχή λειτουργούσε μέσα στο Πατριαρχείο (που στεγαζόταν στον ναό των Αποστόλων) και αργότερα σε διάφορες κατοικίες στο Φανάρι. Στα τέλη του 19ου αιώνα αποφασίστηκε να κτιστεί το σημερινό επιβλητικό κτήριο, κοντά στην έδρα του Πατριαρχείου.
Κτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ, μέσα σε μόλις 2 χρόνια (1881-1883)!

Στον θόλο, πάνω από το κεντρικό κτίριο, στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της Σχολής, που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο. 

Οι Έλληνες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχαν μια μορφή κοινοτικής αυτοδιοίκησης από τα αρχαία και βυζαντινά χρόνια.

Οι Τούρκοι την προσάρμοσαν στις ανάγκες της δικής τους διοίκησης και πέτυχαν να ελέγχουν καλύτερα τους ραγιάδες και να εισπράττουν τους φόρους χωρίς έξοδα και φροντίδες. Οι κοινοτικοί άρχοντες, γνωστοί με πολλά ονόματα, όπως κοτζαμπάσηδες, δημογέροντες, πρόκριτοι, προεστοί κ.ά. προέρχονταν κυρίως από εύπορες οικογένειες. 

Εκλέγονταν συνήθως για ένα χρόνο από τη συνέλευση του λαού (μάζωξη), που γινόταν στον αυλόγυρο της εκκλησίας. Την εκλογή όμως έπρεπε να την εγκρίνουν οι Τούρκοι. Αυτό δείχνει ότι οι κοινοτικοί άρχοντες έπρεπε να είναι αρεστοί στις οθωμανικές αρχές. Οι δημογέροντες εκπροσωπούσαν τους Έλληνες κι ήταν υπεύθυνοι να τηρούν την τάξη, όσες φορές η κρατική εξουσία δεν ήταν σε θέση να τη διατηρήσει.

Κύριο έργο τους ήταν να συντάσσουν τους φορολογικούς καταλόγους.  

Οι δημογέροντες δίκαζαν κιόλας κτηματικές και άλλες διαφορές ανάμεσα στους κατοίκους της κοινότητας κι έβγαζαν τις αποφάσεις τους με βάση τα έθιμα (πατροπαράδοτες συνήθειες). Ξεχωριστό ενδιαφέρον έδειχνε η κοινότητα για την παιδεία. Πολλά σχολεία ιδρύθηκαν και λειτούργησαν τότε με δαπάνες των κοινοτήτων. Μερικές κοινότητες, εξαιτίας της θέσης τους, της παραγωγής που είχαν ή για άλλους λόγους, κατάφερναν να πετύχουν από το σουλτάνο το λεγόμενο «κοινοτικό προνόμιο». Στην περίπτωση αυτή πλήρωναν λιγότερους φόρους και γλίτωναν από ποικίλες καταπιέσεις. Το προνόμιο αυτά βοήθησε κάποιες περιοχές (Μέτσοβο, Ζαγόρι, Κυκλάδες, Χίος κ.ά.) να γνωρίσουν μεγάλη ανάπτυξη.

Ωστόσο,  παρ' όλο που κάποιοι από αυτούς κυβερνούσαν με δικαιοσύνη και αισθάνονταν πατριώτες, κάποιοι  άλλοι έβλεπαν με περιφρόνηση τον λαό και το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να διατηρούν την εξουσία και τα πλούτη τους.

Συχνά η συμπεριφορά τους προς τον λαό ήταν σκληρότερη κι από την συμπεριφορά των Τούρκων. Γι' αυτούς τους λόγους δεν συμπαθούσαν τους ξεσηκωμούς των υπόδουλων ραγιάδων, αφού έτσι θα κινδύνευαν τα προνόμιά τους.

Ερωτήσεις:
1. Ποιοι αποτελούσαν την ηγεσία των υπόδουλων Ελλήνων;
2.Ποια ήταν η θέση και ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριάρχη;
3. Ν αναφέρετε τις διαφορετικές στάσεις του ορθόδοξου κλήρου απέναντι στην τουρκική κατάκτηση.
4. Ποιος ήταν ο ρόλος των Φαναριωτών στην πολιτική ηγεσία; 
5. Ποιος ο ρόλος των Κοινοτικών Αρχόντων και ποια τα καθήκοντα τους ;

Παρουσίαση από τον Γ. Σουδία ΚΛΙΚ

ΠΗΓΗ: anoixtosxoleio.weebly.com